Law on Management and Investment of State Capital at Enterprises (No. 68/2025/QH15) đang tiến gần đến thời điểm có hiệu lực, dự kiến từ ngày 01/08/2025. Văn bản luật này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quản lý doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại Việt Nam, khi mà chính phủ quyết định trao quyền tự chủ lớn hơn cho các DNNN.
Luật cho phép DNNN tự phê duyệt và triển khai chiến lược phát triển cũng như kế hoạch kinh doanh hàng năm mà không phải thông qua cơ quan đại diện chủ sở hữu. Đây là sự chuyển biến từ mô hình quản lý hành chính sang cơ chế thị trường nhằm khơi thông nguồn lực và tăng cường năng lực tài chính cho DNNN.
Một điểm đáng chú ý của Luật là việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính và nhân sự. DNNN sẽ có toàn quyền quyết định các chính sách tiền lương, thưởng, thù lao cho người lao động và lãnh đạo trong phạm vi quỹ lương được phê duyệt. Đây là một bước tiến quan trọng để tăng tính cạnh tranh và giữ chân nhân sự chất lượng cao.
Doanh nghiệp cũng được phép trích tối đa 50% lợi nhuận sau thuế vào Quỹ đầu tư phát triển và tối đa 3 tháng lương cho Quỹ khen thưởng, phúc lợi. Điều này không chỉ giúp cho DNNN có thêm nguồn lực tài chính để tái đầu tư mà còn tăng cường khả năng thu hút và giữ chân nhân tài.
Luật mới cũng mang lại cơ chế huy động vốn linh hoạt hơn cho DNNN. Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty sẽ được quyền quyết định các phương án vay vốn mà không cần chờ phê duyệt, trừ khi khoản vay vượt quá ba lần vốn chủ sở hữu. Điều này giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội thị trường một cách kịp thời và chủ động triển khai các dự án đầu tư.
Phạm vi đầu tư của DNNN cũng được mở rộng và các rào cản trước đây trong lĩnh vực bất động sản đã được xóa bỏ. Các công ty mẹ nắm vốn chi phối của Nhà nước được phép cho công ty con vay nội bộ, tăng thêm tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng nguồn vốn trong nội bộ tập đoàn, tổng công ty.
Để triển khai Luật, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo 3 Nghị định quy định chi tiết. Các nghị định này sẽ quy định cụ thể về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại doanh nghiệp, và cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh rằng Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp là một bước đi quan trọng trong việc đổi mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước. Ông yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện dự thảo các Nghị định với tinh thần tháo gỡ vướng mắc, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, và nâng cao tính tự chủ của doanh nghiệp.
Một số chuyên gia đánh giá rằng, với những quy định mới, Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ mang lại nhiều cơ hội cho DNNN phát triển và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, việc triển khai và thực thi luật trong thực tế sẽ đòi hỏi sự cố gắng và nỗ lực từ cả DNNN và các cơ quan quản lý nhà nước.
