Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Một trong những nhiệm vụ quan trọng được giao cho thành phố Hà Nội là thực hiện các giải pháp và biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

Hà Nội hiện có hơn 6,9 triệu xe máy, phần lớn chạy xăng, góp phần đáng kể vào ô nhiễm không khí trên địa bàn. Chỉ thị 20, với lộ trình như nêu trên là nỗ lực đưa Hà Nội bắt kịp xu thế đô thị bền vững. Tuy nhiên, kế hoạch này không mới. Từ năm 2017, Hà Nội đã thông qua Đề án hạn chế xe máy đến năm 2030, thế nhưng tiến độ ì ạch: giao thông công cộng chỉ đáp ứng 20% nhu cầu, trạm sạc xe điện còn lác đác (khoảng 200 điểm), và kiểm soát khí thải xe máy gần như chưa làm.

Người dân rất quan tâm đến lộ trình này là điều dễ hiểu. Xe buýt điện hay tàu điện Cát Linh – Hà Đông chưa đủ sức thay thế xe máy – “người bạn” len lỏi mọi ngõ ngách, hợp với lối sống Hà Nội. Xe điện thì đắt, 30-50 triệu đồng/chiếc, trong khi trạm sạc còn hiếm.

Chính sách ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường là cần thiết, nhưng nhiều bài toán cần lời giải cụ thể để tạo sự đồng thuận. Nhìn ra thế giới, nhiều nơi đã biến chính sách xanh thành câu chuyện của dân chúng. London (Vương quốc Anh) áp dụng “khu vực phát thải thấp” (ULEZ) từ năm 2019, thu phí xe xăng, trợ giá xe điện, và mở rộng xe buýt điện, giúp giảm 20% khí thải giao thông sau ba năm.

Hà Nội cần tham khảo kinh nghiệm, nhưng phải sáng tạo để chính sách thành câu chuyện của người dân. Trước hết, phải “chạy nước rút” xây hạ tầng: tăng xe buýt điện, hoàn thiện tàu điện Nhổn – Ga Hà Nội, mở rộng trạm sạc lên 1.000 điểm trước 2026.

Thứ hai, chính quyền nên tính toán có hỗ trợ tài chính thiết thực, ví dụ trợ giá 30-50% xe điện, trả góp 0% lãi suất, thu mua xe máy cũ để giảm gánh nặng. Nhưng mấu chốt là truyền thông phải khiến người dân thấy mình là nhân vật chính.

Thành phố có thể tổ chức “Ngày xe điện Hà Nội”, cho dân thử xe miễn phí, cá nhân hóa xe bằng sticker (nhãn dán), màu sắc để thu hút giới trẻ. Tuyển “đại sứ xanh” từ shipper, sinh viên, tiểu thương, để họ chia sẻ trải nghiệm trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Chuyển đổi xanh không chỉ là thay xe, mà là thay đổi tư duy. Hà Nội có tiềm năng lớn, với ngân sách mạnh và sự ủng hộ từ trung ương. Nhưng cần đưa chỉ thị 20 trở thành câu chuyện của mỗi người dân.

Thành phố Hồ Chí Minh đang lên kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe máy công nghệ từ chạy xăng sang chạy điện nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí và khí nhà kính. Dự kiến, việc ngừng ký hợp đồng đối với xe ôm công nghệ và giao hàng chạy xăng có thể bắt đầu từ tháng 1/2026, với mục tiêu điện hóa 100% xe máy kinh doanh vận tải tại thành phố vào tháng 12/2029.

Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thành dự thảo đề án chuyển đổi, dự kiến trình UBND TP.HCM vào giữa tuần này. Đề án này nhắm đến chuyển đổi toàn bộ xe máy từ xăng sang điện cho tất cả tài xế công nghệ và nhân viên giao hàng, giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm phương tiện này vào năm 2029.

Có khoảng 400.000 tài xế xe máy chạy xăng đang phục vụ chở khách/giao hàng qua nền tảng công nghệ tại TP.HCM. Nhóm nghiên cứu cho rằng xe máy kinh doanh vận tải có tần suất di chuyển cao và là tác nhân gây ô nhiễm không khí do phát thải khí nhà kính và bụi mịn cao. Dễ xác định và kết nối với các nền tảng số cũng là lý do ưu tiên chuyển đổi năng lượng xanh với nhóm phương tiện này.

Theo VnExpress, việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện sẽ giúp tài xế tiết kiệm đáng kể chi phí nhiên liệu và bảo trì. Điện rẻ hơn xăng khoảng 80% trên mỗi km vận hành và xe máy điện cũng có ít chi tiết bảo dưỡng hơn so với xe xăng. Trung bình, mỗi tài xế có thể tiết kiệm 1 đến 1,3 triệu đồng mỗi tháng khi chuyển từ xe xăng sang xe điện.

Lộ trình chuyển đổi sẽ chia thành 4 giai đoạn, bắt đầu từ việc phấn đấu đạt 120.000 (30%) xe xăng chuyển sang xe điện vào tháng 12/2025 và tăng dần lên 50%, 80% và cuối cùng là 100% vào tháng 12/2029. Trước mắt, nhóm nghiên cứu đề xuất ngừng ký hợp đồng mới đối với xe máy xăng tham gia dịch vụ từ tháng 1/2026 và cấm hoàn toàn xe xăng chạy dịch vụ vận tải và giao hàng trên địa bàn từ tháng 12/2029.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi cũng đối mặt với nhiều thách thức như chi phí mua xe điện cao hơn khả năng tài chính của tài xế, hạ tầng trạm sạc còn sơ khai và bài toán xử lý xe máy xăng đã qua sử dụng. Để thực thi chính sách thành công, nhóm nghiên cứu đề xuất các giải pháp toàn diện bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng lộ trình bắt buộc, phát triển hạ tầng trạm sạc, cung cấp hỗ trợ tài chính cho tài xế và xây dựng cơ chế tín chỉ carbon theo báo điện tử VnExpress.

TPHCM đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của giao thông xanh, với nhiều đề án quan trọng được đưa ra. Tại một buổi họp báo gần đây, Sở Xây dựng TPHCM đã chia sẻ thông tin về các đề án chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải đang được nghiên cứu và xây dựng.

Theo đó, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM đang hoàn thiện đề án chuyển đổi xe máy từ sử dụng xăng sang điện cho tài xế xe ôm công nghệ và giao hàng tại thành phố. Đề án này sẽ tập trung vào việc đề xuất các giai đoạn chuyển đổi, xây dựng các chính sách hỗ trợ cho tài xế và người dân khi mua xe máy điện, cũng như xác định rõ lộ trình triển khai thực hiện.

Đề án chuyển đổi xe máy sang điện là một phần trong nỗ lực lớn hơn của thành phố nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện chất lượng không khí. Việc chuyển đổi sang xe máy điện không chỉ giúp giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà còn góp phần xây dựng một môi trường giao thông sạch sẽ và bền vững.

Các chính sách hỗ trợ dự kiến sẽ bao gồm hỗ trợ tài chính, ưu đãi về thuế, và các chương trình khuyến khích khác nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tài xế và người dân chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện. Bên cạnh đó, đề án cũng sẽ nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm đảm bảo việc triển khai thực hiện suôn sẻ, hiệu quả.

Lộ trình triển khai sẽ được xây dựng chi tiết, với các mục tiêu cụ thể và thời hạn hoàn thành rõ ràng. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng đề án không chỉ là một kế hoạch trên giấy mà còn có thể được thực hiện một cách thực tế và hiệu quả.

Ngoài ra, Sở Xây dựng và các cơ quan liên quan cũng sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của giao thông xanh và việc chuyển đổi sang xe máy điện. Điều này sẽ giúp nâng cao nhận thức của người dân và tài xế về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường.

Một số chuyên gia đánh giá rằng việc chuyển đổi sang xe máy điện tại TPHCM có thể trở thành một mô hình mẫu cho các thành phố khác trong cả nước. Nếu thành công, đề án này sẽ không chỉ giúp cải thiện môi trường sống tại TPHCM mà còn đóng góp vào mục tiêu quốc gia về giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Đề án chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải tại TPHCM đang được xây dựng và hoàn thiện. Để có thêm thông tin chi tiết về đề án này, người dân có thể theo dõi các thông báo chính thức từ Sở Xây dựng TPHCM và Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM.