Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội vừa có góp ý về hồ sơ chính sách dự án luật Quản lý thuế (thay thế) do Bộ Tài chính công bố. Cụ thể, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội cho rằng việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ năm 2026 nên thực hiện theo lộ trình phù hợp để tránh tình trạng quá tải hệ thống và đảm bảo tính khả thi.

Việc xóa bỏ chế độ thuế khoán là cần thiết và phù hợp với xu hướng hiện đại hóa quản lý tài chính công, đảm bảo công bằng, minh bạch và thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội đánh giá việc triển khai lộ trình này trong giai đoạn đầu có thể gặp tình trạng quá tải hệ thống khi hàng triệu hộ kinh doanh cùng chuyển đổi. Do đó, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ và đào tạo đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật.

Bên cạnh đó, nhiều hộ kinh doanh cũng cho biết chi phí tuân thủ quy định mới có thể dao động từ vài trăm đến hàng chục triệu đồng mỗi năm, đòi hỏi các chính sách hỗ trợ tài chính phù hợp. Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội đề xuất việc chuyển đổi từ chế độ thuế khoán sang thuế kê khai đối với hộ kinh doanh cần được triển khai theo một lộ trình ba giai đoạn hợp lý.

Ở giai đoạn đầu, trọng tâm là chuẩn bị nền tảng và triển khai thí điểm. Ở giai đoạn hai, sẽ mở rộng áp dụng kê khai thuế bắt buộc với hộ kinh doanh có doanh thu ở mức nhất định nhưng cần đi kèm các ưu đãi thuế tạm thời. Giai đoạn 3 là giai đoạn chuẩn hóa và kết thúc hoàn toàn chế độ thuế khoán trên toàn quốc.

Với lộ trình cụ thể và chính sách hỗ trợ phù hợp, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế không chỉ góp phần minh bạch hóa hệ thống thuế mà còn tạo điều kiện thuận lợi để hộ kinh doanh phát triển bền vững và hội nhập vào nền kinh tế chính thức.

Nghị định 70/2025/NĐ-CP đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6, yêu cầu hàng chục nghìn hộ kinh doanh cá thể (HKD) áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) trong hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, sau hơn một tháng triển khai, nhiều HKD vẫn gặp phải những khó khăn và vướng mắc trong việc thực hiện quy định mới này.

Bà Nguyễn Thị Khánh Ly, chủ HKD Phạm Gia tại Hà Nội, bày tỏ rằng việc áp dụng HĐĐT đang tạo ra nhiều áp lực cho các HKD nhỏ, đặc biệt là về năng lực quản lý và hạ tầng công nghệ. “Chúng tôi hiểu được lợi ích của HĐĐT nhưng việc triển khai thực sự là một thách thức lớn. Không chỉ việc đầu tư ban đầu mà còn việc thay đổi thói quen kinh doanh của cả chủ hộ và khách hàng cũng như đòi hỏi sự sẵn sàng về công nghệ”, bà Ly chia sẻ.

Theo kết quả khảo sát của Liên đoàn Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI), có đến 94% HKD đã nắm được nội dung của Nghị định 70, nhưng chỉ có 11% HKD thực sự hiểu rõ nghĩa vụ của mình trong việc áp dụng HĐĐT. Điều này cho thấy vẫn còn một khoảng cách lớn giữa việc hiểu và thực hành quy định mới.

Những khó khăn chính mà HKD gặp phải bao gồm thiếu kiến thức và kỹ năng về công nghệ, thủ tục phức tạp, thay đổi thói quen kinh doanh và thiếu thời gian cũng như vốn đầu tư thiết bị để áp dụng HĐĐT. Đây là những rào cản đòi hỏi sự hỗ trợ từ cả phía cơ quan quản lý và các chuyên gia.

Để gỡ khó cho HKD trong việc áp dụng HĐĐT, các chuyên gia đề xuất cần đơn giản hóa quy trình nộp thuế, hỗ trợ tài chính và có lộ trình phù hợp trong triển khai chính sách. Ông Trần Quốc Khánh, Thường trực Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị cần đặt lợi ích chính đáng của các HKD làm trọng tâm trong triển khai chính sách, nhất là đơn giản hóa tối đa quy trình nộp thuế.

Bên cạnh đó, ông Khánh cũng nhấn mạnh cần có giai đoạn chuyển đổi linh hoạt, không truy thu thuế quá khứ và không phạt các sai sót nhỏ, nhằm giúp HKD yên tâm chuyển đổi. “Chúng ta cần tạo điều kiện thuận lợi nhất cho HKD trong việc áp dụng HĐĐT, không chỉ về mặt công nghệ mà còn về thủ tục hành chính và hỗ trợ tài chính”, ông Khánh nói.

Nhìn chung, việc triển khai HĐĐT đối với HKD là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa quản lý thuế và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, để chính sách này thành công, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chuyên gia và chính các HKD. Sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả sẽ là chìa khóa giúp HKD vượt qua những khó khăn ban đầu và áp dụng thành công HĐĐT trong hoạt động kinh doanh của mình.