Ngày 17/7, chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, đã nhận được một cuộc điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chị chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thao tác theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Một trường hợp lừa đảo tình cảm sốc đã được một cặp đôi ở Pháp chia sẻ trên mạng xã hội, làm dấy lên cảnh báo về những rủi ro khi sử dụng các ứng dụng trực tuyến. Theo đó, một người đàn ông Bỉ 76 tuổi, Michel, đã tin rằng mình đã kết nối được với hoa hậu Sophie Vouzeland, người từng tham gia cuộc thi Hoa hậu Pháp 2007 và đạt danh hiệu á hậu 1, qua ứng dụng WhatsApp.

Michel đã gửi khoảng 25.000 bảng Anh cho người mà anh ta nghĩ là Sophie, tin rằng họ có một mối kết nối tình cảm sâu sắc. Tuy nhiên, sự thật đã được vợ của Sophie, Fabien, tiết lộ khi Michel xuất hiện tại nhà của họ. Fabien đã chào đón Michel và gây sốc khi cho biết mình là chồng hiện tại của Sophie.

Người đàn ông Bỉ đã bị sốc và nhận ra rằng mình đã bị lừa đảo một cách trắng trợn. Cặp đôi đã quyết định đăng tải một video về khoảnh khắc này trên mạng xã hội, nhằm chia sẻ cuộc trò chuyện của họ với nạn nhân và cảnh báo mọi người về những trò lừa đảo tình cảm đang ngày càng phổ biến.

Hoa hậu Sophie, người đang mang thai, đã bày tỏ sự cảm thương với nạn nhân và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cẩn thận khi sử dụng mạng xã hội. “Chúng tôi rất tiếc khi thấy có người đã bị lừa đảo như vậy. Điều này là một lời cảnh báo cho tất cả mọi người về việc cần phải cẩn thận khi kết nối với người khác qua trực tuyến,” cô nói.

Cặp đôi hy vọng rằng việc chia sẻ câu chuyện của họ có thể giúp ngăn chặn những trường hợp tương tự xảy ra trong tương lai. Họ cũng muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác minh danh tính và không gửi tiền cho những người mà bạn không biết rõ.

Các chuyên gia an ninh mạng cũng đã lên tiếng cảnh báo về những rủi ro của việc sử dụng các ứng dụng trực tuyến và việc cần phải có biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân. Họ khuyên người dùng nên cẩn thận khi cung cấp thông tin cá nhân và không gửi tiền cho những người mà họ không biết rõ.

Cuối cùng, Michel đã mất một khoản tiền lớn do bị lừa đảo, nhưng may mắn là anh ta đã không bị tổn thương về mặt tinh thần quá nặng nề. Câu chuyện của anh ta đã trở thành một bài học kinh nghiệm cho tất cả mọi người về việc cần phải cẩn thận khi sử dụng mạng xã hội và các ứng dụng trực tuyến.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố số liệu cập nhật về tình hình tài khoản ngân hàng tại Việt Nam. Hiện cả nước có khoảng 200 triệu tài khoản ngân hàng, tuy nhiên sau khi triển khai yêu cầu xác thực sinh trắc học, hệ thống chỉ ghi nhận 113 triệu tài khoản cá nhân và hơn 711.000 tài khoản tổ chức còn hoạt động hợp lệ.

Điều này có nghĩa là hơn 86 triệu tài khoản ngân hàng chưa được xác thực danh tính và không phát sinh giao dịch trong thời gian dài sẽ bị xóa sổ. Việc này được đánh giá là giúp làm sạch hệ thống tài khoản ngân hàng, ngăn chặn các hình thức lừa đảo phổ biến thời gian qua như giả mạo tài khoản nhận tiền, rút tiền không chính chủ, hoặc rửa tiền qua kênh ngân hàng điện tử.

NHNN cho biết, việc kiểm tra, xác minh khách hàng hiện triển khai song song với Đề án 06 của Chính phủ, với sự phối hợp giữa NHNN và Bộ Công an. Dự kiến việc xóa sổ hơn 86 triệu tài khoản này sẽ được các ngân hàng thương mại thực hiện từ 1/9/2025.

Trên thực tế, một số ngân hàng lớn như BIDV, Vietcombank, Agribank, Techcombank, VPBank… đã chủ động khóa hoặc đóng các tài khoản có dấu hiệu rủi ro. NHNN hiện đang xây dựng kho dữ liệu chung về các tài khoản có dấu hiệu gian lận nhằm phục vụ giám sát, cảnh báo giao dịch bất thường.

NHNN đã dự thảo nghị định thay thế Nghị định 88/2029 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực ngân hàng – tiền tệ với mức phạt hành chính tăng lên gấp 4-5 lần so với hiện nay (tối đa 200 triệu đồng cho hành vi cho thuê, mượn tài khoản).

Về phía Bộ Công an cũng đề xuất xử lý hình sự các cá nhân có hành vi cho thuê, mượn tài khoản ngân hàng. Việc này nhằm tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật và ngăn chặn các hành vi lợi dụng, lạm dụng tài khoản ngân hàng.

Liên quan đến tài khoản doanh nghiệp, hiện có khoảng 711.000 tài khoản, chiếm 55% số tài khoản ngân hàng của tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học của người đại diện hợp pháp. Từ ngày 1/7 tới đây, tài khoản doanh nghiệp cũng phải xác thực sinh trắc học mới được thực hiện giao dịch.