Ngành ngân hàng đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số mạnh mẽ, và thách thức lớn nhất mà ngành phải đối mặt hiện nay là thiếu hụt nhân lực về an ninh công nghệ thông tin. Phát biểu tại Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ, tổ chức ngày 16/7 tại Hà Nội, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng cho biết, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã làm thay đổi hoàn toàn hoạt động của ngành ngân hàng, từ cách thức tiếp xúc, quản trị đến giám sát và nhân lực.

Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% vào năm 2017 lên 87% hiện nay, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên đến 50-100 triệu giao dịch mỗi ngày. Điều này đòi hỏi nhân lực của ngân hàng phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới.

Hầu hết các ngân hàng đã phải thành lập khối chuyên trách về dữ liệu, tương tự như khối tín dụng. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, và các dịch vụ ngân hàng cũng được thực hiện tự động, không còn phải bố trí nhân viên đọc chứng từ. Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải tái cấu trúc, xây dựng quy trình nghiệp vụ thông minh và quan trọng là phải có một đội ngũ am hiểu về nghiệp vụ, về công nghệ thông tin đi cùng với nhau để xây dựng nghiệp vụ đó.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trung bình 6 tháng đến 1 năm lại có một công nghệ mới ra đời, do đó, việc cập nhật trong đào tạo nhân lực công nghệ phải làm liên tục. Trong xu thế công nghệ mới, Việt Nam bắt buộc phải phát triển công nghệ liên quan đến fintech, tài sản số, blockchain, trí tuệ nhân tạo.

Dự báo khối nghiệp vụ về tài chính kinh doanh cơ bản sẽ thay đổi kỹ năng bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhóm nhân viên IT trong các ngân hàng phải trang bị lại kiến thức để theo kịp các nền tảng mới như blockchain, AI. Sinh viên trong tương lai muốn vào làm việc trong ngành ngân hàng phải hoàn thiện kỹ năng, nếu không hiểu về hệ thống số, về an ninh bảo mật sẽ không tư vấn được cho khách hàng.

Tại diễn đàn, đại diện các ngân hàng, tổ chức đào tạo, chuyên gia tài chính ngân hàng đã tập trung thảo luận những vấn đề đang đặt ra cho hoạt động ngành ngân hàng hiện nay như: đào tạo nội bộ kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ; xây dựng mô hình đào tạo linh hoạt; giữ chân nhân tài công nghệ.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, năm 2026 ngành ngân hàng sẽ cần 750.000 nhân lực công nghệ. Tuy nhiên, nguồn cung về công nghệ thông tin chưa đủ cầu, khiến ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Lê Xuân Nghĩa cho rằng, chuyển đổi số, AI, blockchain không phải là xu thế, mà là vấn đề thời đại. Trong điều kiện thực tế của Việt Nam, cần đẩy nhanh tốc độ đào tạo AI, blockchain…, nếu chần chừ, giấc mơ chuyển mình trong kỷ nguyên mới của đất nước không thể trở thành hiện thực.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh, chính xu hướng này cũng mang lại nhiều rủi ro, như rủi ro về an ninh mạng, rủi ro về bảo vệ tiềm ẩn, rủi ro hệ thống, lừa đảo. Dự báo 10 năm tới, AI chưa thể thay thế con người, những quyết định của con người liên quan đến kiểm soát môi trường kinh doanh, về kinh tế vĩ mô, luật pháp… thì con người cần có đạo đức kinh doanh, trí tuệ để đi đến những quyết định tốt nhất cho ngành ngân hàng.

Ngày 16/7, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã tổ chức hội thảo tăng cường năng lực ‘Quản trị rủi ro ngân hàng: Tầm nhìn mới từ dự thảo sửa đổi Thông tư 13/2018/TT-NHNN và Thông tư 41/2016/TT-NHNN’, với mục đích thảo luận các giải pháp triển khai Basel III tại Việt Nam.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Phương, Phó Tổng Giám đốc BIDV, Phó chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, ngành Ngân hàng Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống và tăng sức chống chịu trước các cú sốc thị trường. Việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế không chỉ giúp tăng cường ổn định tài chính, mà còn tạo nền tảng để các tổ chức tín dụng phát triển bền vững và hội nhập toàn diện.

Ông Phương nhấn mạnh, việc triển khai Basel III là xu thế tất yếu, mang lại cả cơ hội và thách thức cho các ngân hàng và thị trường Việt Nam. Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã và đang tích cực xây dựng khung pháp lý mới nhằm luật hóa các yêu cầu cốt lõi của Basel III trong hệ thống ngân hàng Việt Nam thông qua 2 dự thảo thông tư quan trọng: Dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại và dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/5/2018 quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại.

Một số nội dung thay đổi trong khuôn khổ của Basel III có thể kể đến như nâng tỷ trọng và chất lượng vốn. Basel III nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 4,5% và quy định thêm mức đệm bảo toàn vốn (CCB) ≥ 2,5% và đệm phản chu kỳ (CCyB) từ 0-2,5%, từ đó nâng tổng mức an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 7% và tỷ lệ an toàn vốn và các bộ đệm cũng tăng lên tới tối thiểu 10,5%.

Basel III cũng đưa ra các yêu cầu mới về đòn bẩy và thanh khoản để bảo vệ các ngân hàng khỏi tình trạng cho vay quá mức và rủi ro, đồng thời đảm bảo các ngân hàng có đủ thanh khoản trong giai đoạn căng thẳng tài chính. Tỷ lệ này được tính bằng vốn cấp 1 chia cho tổng tài sản của ngân hàng, với yêu cầu tỷ lệ tối thiểu là 3%.

Tại hội thảo, đại diện các tổ chức tín dụng đã cùng thảo luận nhằm tìm ra những giải pháp triển khai trong thời gian tới để hỗ trợ cho hệ thống các ngân hàng thương mại hoàn thành áp dụng chuẩn mực Basel III, nâng tầm trên thị trường tài chính quốc tế.

Về lộ trình triển khai, các chuyên gia và đại diện các ngân hàng thương mại đã kiến nghị nhiều giải pháp, bao gồm cả việc cập nhật các thông tư liên quan, điều chỉnh lộ trình để hỗ trợ các ngân hàng có thể chủ động xin phê duyệt và triển khai sớm IRB, xây dựng kho lưu trữ dữ liệu tập trung với đối tượng SME, đẩy nhanh kế hoạch số hóa cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành liên quan đến hoạt động tín dụng, sớm ban hành các khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu.

Kết luận hội thảo, bà Nguyễn Thị Hồng Vân, Giám đốc Khối Pháp chế và Tuân thủ, phụ trách hoạt động quản lý rủi ro Vietcombank, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện các thông tư, các thành viên Ủy ban Rủi ro sẽ tiếp tục đồng hành chặt chẽ, cùng xây dựng quan điểm thống nhất về kỹ thuật, từ đó đề xuất với Ngân hàng Nhà nước ban hành hướng dẫn chi tiết dưới dạng ‘cẩm nang thực hiện’.