Nghị định 151 của Chính phủ, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước, hướng tới tinh thần ‘gần dân, sát dân’. Một nội dung trọng tâm của nghị định này là chuyển giao một số thẩm quyền quản lý đất đai về cấp xã. Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa chia sẻ quan điểm rằng việc giao thẩm quyền cho cấp xã là cần thiết, hợp lý và phù hợp với năng lực thực tiễn của chính quyền cơ sở.

Ông Hòa tin rằng Nghị định 151 cụ thể hóa chủ trương phân quyền, phân cấp đã được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Việc trao thêm thẩm quyền cho cấp xã, bao gồm quản lý đất đai, là một bước tiến đúng đắn để phát huy tính tự chủ, linh hoạt trong điều hành, đặc biệt là khi các cấp cơ sở đang được củng cố về nhân sự, bộ máy và kinh nghiệm thực tiễn. ‘Cấp xã hiện nay có đủ năng lực, đủ điều kiện, trình độ để thực hiện các nhiệm vụ rất rõ ràng trong quản lý nhà nước,’ ông Hòa khẳng định.

Chính quyền xã không còn là cấp yếu như trước kia; nhiều công việc trước đây của cấp huyện đã và đang được giao cho xã xử lý. Ông Hòa cũng chỉ ra rằng cán bộ lãnh đạo xã hiện nay được điều động từ cấp huyện hoặc tỉnh xuống, phần lớn là những người đã có kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước. Hệ thống tổ chức hành chính cấp xã cũng đã được kiện toàn với đầy đủ các bộ phận chuyên môn.

Tuy nhiên, ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng quyền lực càng lớn thì trách nhiệm càng cao, đặc biệt trong lĩnh vực phức tạp như đất đai. Sự giám sát, hỗ trợ từ cấp trên là điều kiện bắt buộc để đảm bảo cấp xã thực hiện đúng luật, đúng thẩm quyền và không lạm dụng quyền lực. Ông đề xuất cần có sự phân cấp rõ ràng và tuân thủ theo các quy định của luật đất đai, luật đấu thầu, luật đầu tư hiện hành.

Cần giới hạn loại dự án, diện tích đất hoặc giá trị mà cấp xã được quyết định. Đồng thời, cần tăng cường giám sát, kiểm tra từ cấp trên và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã. Về nguy cơ lạm quyền, ông Hòa không né tránh thực tế này và nhấn mạnh rằng phân quyền là cần thiết nhưng phải song hành với kiểm tra, giám sát để tránh tình trạng lạm quyền, lợi dụng chức vụ để trục lợi.

Từ thực tiễn địa phương và kinh nghiệm giám sát tại Quốc hội, ông Hòa kiến nghị một số vấn đề cốt lõi để việc phân cấp, phân quyền cho cấp xã được thực hiện hiệu quả, bao gồm phân quyền đúng mức, đúng người; tăng cường giám sát, kiểm tra; và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Từ ngày 1/7, người dân có thể nộp hồ sơ đăng ký đất đai tại bất kỳ đơn vị nào trong cùng tỉnh hoặc thành phố, thay vì chỉ được nộp tại nơi có đất như trước đây. Điều này được quy định tại Điều 18 Nghị định 151, liên quan đến thủ tục, hồ sơ đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất, hồ sơ địa chính.

Quy định mới áp dụng cho các hồ sơ đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất lần đầu và hồ sơ đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất. Việc này sẽ giúp người dân thuận tiện hơn trong việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai, đặc biệt là những người có đất nằm ở các khu vực hành chính khác nhau trong cùng một tỉnh hoặc thành phố.

Đáng chú ý, Nghị định 151 cũng quy định rằng UBND cấp xã khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (sổ đỏ) sẽ không phải thực hiện riêng việc xác nhận về sự phù hợp với quy hoạch, không tranh chấp, đất sử dụng ổn định. Điều này có nghĩa là người dân sẽ không phải xác nhận tình trạng đất không tranh chấp khi làm sổ đỏ, giúp giảm bớt các thủ tục và thời gian chờ đợi.

Ngoài ra, cơ quan giải quyết thủ tục hành chính về đất đai không được yêu cầu người sử dụng đất phải thực hiện chỉnh lý hồ sơ, giấy tờ liên quan đến đất đai sau khi sắp xếp, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Thay vào đó, cơ quan sẽ thực hiện đồng thời khi người sử dụng đất thực hiện thủ tục hành chính hoặc trên cơ sở nhu cầu của người sử dụng đất. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng hành chính và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Hồ sơ địa chính sẽ được tập hợp theo đơn vị hành chính cấp xã. Nghị định 151 cũng quy định thời gian thực hiện thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất lần đầu là không quá 17 ngày làm việc; cấp giấy chứng nhận lần đầu là không quá 3 ngày làm việc. So với quy định hiện hành, thời gian đăng ký đã được rút ngắn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc tiếp cận và thực hiện các thủ tục về đất đai.

Những thay đổi này trong Nghị định 151 thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai. Đồng thời, việc này cũng góp phần vào việc xây dựng một hệ thống quản lý đất đai minh bạch, hiệu quả và công bằng.