Nghiên cứu khoa học – Kinhtekinhdoanh.com

Ngôi sao thứ ba làm ‘người mai mối’ biến đổi hệ sao đôi

Linh — Tue, 26 Aug 2025 19:34:35 +0000

Một nghiên cứu mới đây từ Viện Công nghệ California (Mỹ) đã tiết lộ một khía cạnh thú vị về vai trò của ngôi sao thứ ba trong vụ nổ siêu tân tinh. Trong lĩnh vực thiên văn học, hình ảnh của sao lùn trắng, hay còn gọi là những “ma cà rồng vũ trụ”, đã trở nên quen thuộc. Chúng hút vật chất từ các ngôi sao đồng hành gần kề và quá trình này thường kết thúc bằng một vụ nổ siêu tân tinh hủy diệt cả hai thiên thể.

Hình minh họa cho thấy sứ mệnh Gaia của ESA đang quan sát Dải Ngân hà (Ảnh: ESA).

Các nhà nghiên cứu đã dựa trên dữ liệu từ sứ mệnh Gaia của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu để xác định được 50 hệ ba sao chứa sao biến quang. Trong các hệ này, hai ngôi sao gần nhau tạo thành cặp chính, trong khi ngôi sao thứ ba quay ở khoảng cách xa hơn nhiều. Thông qua 2.000 mô phỏng máy tính, họ đã phát hiện ra rằng lực hấp dẫn từ ngôi sao thứ ba đóng vai trò quan trọng trong việc biến đổi quỹ đạo của cặp sao đôi.

Kết quả cho thấy, trong khoảng 20% trường hợp, chính lực hấp dẫn từ ngôi sao thứ ba đã làm biến đổi quỹ đạo của cặp sao đôi, khiến chúng xích lại gần nhau mà không cần trải qua giai đoạn lớp vỏ khí chung như giả thuyết truyền thống. Điều này cho thấy vai trò then chốt của “kẻ thứ ba” trong việc định hình sự tiến hóa của các hệ sao.

Trước đây, các nhà thiên văn học tin rằng phần lớn các sao biến quang hình thành thông qua quá trình tiến hóa lớp vỏ chung. Tuy nhiên, phát hiện mới cho thấy mô hình này không phải là con đường duy nhất. Trong các mô phỏng của nhóm nghiên cứu, có đến 60% trường hợp lớp vỏ khí chung vẫn hình thành nhưng được kích hoạt bởi sự tác động của ngôi sao thứ ba.

Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu dự đoán có thể có tới 40% các biến thiên thảm khốc ngoài thực tế được hình thành từ hệ ba sao. Con số này cao hơn nhiều so với những gì dữ liệu quan sát từ Gaia từng ghi nhận. Lý do có thể đến từ việc nhiều ngôi sao thứ ba nằm quá xa hoặc có ánh sáng quá yếu để được phát hiện, thậm chí đã bị bật khỏi hệ do tác động hấp dẫn mạnh mẽ.

Dữ liệu cũng cho thấy, các hệ ba sao có quỹ đạo ngôi sao thứ ba lớn hơn 100 đơn vị thiên văn (100 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời) có xu hướng dễ hình thành các biến quang hơn. Nhà nghiên cứu Kareem El-Badry chia sẻ: “Trong suốt 50 năm qua, giới thiên văn học đã sử dụng mô hình vỏ khí chung để giải thích sự hình thành sao biến quang. Nhưng giờ đây, chúng tôi phát hiện rằng rất nhiều hệ thống như vậy thực chất là sản phẩm của các tương tác ba sao”.

Phát hiện này mở ra một hướng nghiên cứu mới, thách thức những giả định lâu đời về sự tiến hóa của các hệ sao trong vũ trụ. Việc nghiên cứu sâu hơn về vai trò của ngôi sao thứ ba trong vụ nổ siêu tân tinh sẽ giúp các nhà thiên văn học hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và tiến hóa của các hệ sao.

Cơ thể con người lão hóa nhanh như thế nào?

Linh — Sat, 09 Aug 2025 18:26:33 +0000

Quá trình lão hóa của con người không diễn ra đồng đều và có xu hướng tăng tốc sau tuổi 50, theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Cell vào ngày 25 tháng 7. Các nhà khoa học đã tiến hành phân tích sự thay đổi của protein theo thời gian trong các cơ quan khác nhau của cơ thể. Kết quả cho thấy rằng, ở khoảng tuổi 50, quá trình lão hóa dường như tăng tốc đáng kể.

Nghiên cứu này đã phân tích các mẫu mô từ 76 người có nguồn gốc Trung Quốc, với độ tuổi từ 14 đến 68, những người đã chết do chấn thương não. Các mẫu mô này đại diện cho 8 hệ thống của cơ thể, bao gồm hệ tim mạch, miễn dịch và tiêu hóa. Qua phân tích, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra sự gia tăng liên quan đến tuổi tác trong biểu hiện của 48 protein liên quan đến bệnh. Họ cũng nhận thấy các thay đổi sớm ở khoảng tuổi 30 tại tuyến thượng thận, nơi sản xuất các hormone khác nhau. Điều này phù hợp với dữ liệu trước đó, cho thấy rằng sự kiểm soát hormone và chuyển hóa là rất quan trọng đối với quá trình lão hóa.

Tuy nhiên, giữa tuổi 45 và 55, một điểm chuyển đổi đã xuất hiện với những thay đổi lớn trong mức độ protein. Sự thay đổi mạnh mẽ nhất được tìm thấy trong động mạch chủ, động mạch chính của cơ thể, nơi mang máu oxy hóa ra khỏi tim. Các nhà nghiên cứu đã xác định được một protein được sản xuất trong động mạch chủ, khi được truyền cho chuột, kích hoạt các dấu hiệu lão hóa tăng tốc. Điều này gợi ý rằng có thể có mối liên hệ giữa sự thay đổi protein trong động mạch chủ và quá trình lão hóa.

Các phát hiện này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng lão hóa không phải là một quá trình tuyến tính, mà thay vào đó là một quá trình bị đánh dấu bởi các giai đoạn thay đổi nhanh chóng. Tuy nhiên, các nghiên cứu lớn hơn vẫn cần được thực hiện trước khi các nhà khoa học có thể gắn nhãn tuổi 50 là một điểm khủng hoảng trong quá trình lão hóa.

Maja Olecka, một nhà nghiên cứu lão hóa tại Viện Leibniz về lão hóa – Fritz Lipmann ở Jena, Đức, cho biết: ‘Có những đợt thay đổi liên quan đến tuổi tác, nhưng vẫn khó đưa ra kết luận chung về thời điểm của các điểm uốn.’ Điều này cho thấy rằng lão hóa là một quá trình phức tạp và đa chiều, cần được nghiên cứu thêm để hiểu rõ hơn về các cơ chế và yếu tố liên quan.

Não phản ứng thế nào khi mất thị lực do tế bào cảm quang bị tổn thương

Linh — Wed, 06 Aug 2025 21:52:46 +0000

Khi mắt bị ảnh hưởng bởi các bệnh lý hoặc chấn thương, phản ứng của cơ thể thường bắt đầu với sự can thiệp của các tế bào trung tính – một thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây tại Viện Mắt Flaum và Viện Neuroscience Del Monte thuộc Đại học Rochester đã chỉ ra rằng võng mạc có một phản ứng đặc biệt khác biệt so với các mô khác trong cơ thể. Khi các tế bào cảm quang trong võng mạc bị tổn thương, các tế bào miễn dịch của não, được gọi là microglia, sẽ được kích hoạt. Điều đáng chú ý là trong tình huống này, các tế bào trung tính không được huy động để hỗ trợ quá trình sửa chữa, dù chúng hiện diện gần đó trong mạch máu.

Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với hàng triệu người Mỹ đang mất thị lực do tổn thương tế bào cảm quang. Hiểu được mối quan hệ giữa hai loại tế bào miễn dịch này là chìa khóa để xây dựng các liệu pháp mới hiệu quả, bởi vì chúng đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về sự phức tạp của các tương tác giữa tế bào miễn dịch. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi – một loại camera tiên tiến được phát triển bởi Đại học Rochester, cho phép quan sát từng tế bào thần kinh và miễn dịch bên trong mắt sống. Qua đó, họ đã nghiên cứu chi tiết về võng mạc của chuột bị tổn thương tế bào cảm quang.

Qua nghiên cứu, họ đã phát hiện ra rằng mặc dù cả tế bào trung tính và microglia đều hiện diện trong võng mạc, chỉ có microglia phản ứng với chấn thương ở tế bào cảm quang. Đáng chú ý hơn, microglia không gọi các tế bào trung tính đến hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương ở tế bào cảm quang. Điều này cho thấy có thể tồn tại một cơ chế bảo vệ đặc biệt trong võng mạc khi bị chấn thương, ngăn chặn sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch có khả năng gây hại nhiều hơn là có lợi.

Sự phát hiện về mối quan hệ phức tạp giữa microglia và tế bào trung tính trong phản ứng đối với tổn thương võng mạc mở ra nhiều câu hỏi mới về cách thức điều tiết và kiểm soát quá trình miễn dịch trong mắt. Từ đó, việc tìm kiếm và phát triển các phương pháp điều trị nhắm vào những cơ chế này có thể mang lại hy vọng mới cho những người bị mất thị lực do các nguyên nhân tương tự.

Một nghiên cứu sâu hơn về hiện tượng này có thể cung cấp thông tin quý giá về các mối liên hệ và sự tương tác giữa các tế bào miễn dịch khác nhau trong cơ thể, từ đó nâng cao hiểu biết của chúng ta về sinh lý bệnh lý cũng như mở ra triển vọng cho các liệu pháp điều trị tiên tiến trong tương lai.

Tập thể dục giúp thanh thiếu niên tự kỷ giảm các hành vi lặp lại

Linh — Sat, 02 Aug 2025 09:41:28 +0000

Tập thể dục đã được chứng minh là có lợi cho sức khỏe con người, nhưng việc tìm hiểu cách nó ảnh hưởng đến các nhóm người đặc biệt, như những người mắc chứng tự kỷ, vẫn còn là một thách thức đối với các nhà nghiên cứu. Tại Trường Y tế Đại học Colorado, một nhóm nghiên cứu đang điều tra cách tập thể dục thường xuyên có thể giúp đỡ thanh thiếu niên tự kỷ về mặt thể chất, tinh thần và xã hội.

Post-doctoral research fellow Kelly Cosgrove, a post-doctoral research fellow with the Department of Psychiatry at the University of Colorado School of Medicine, leads a study of how exercise might impact activity in a key part of the brain and lower inflammation levels in teenagers with autism. Photo: University of Colorado.

Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá cách tập thể dục có thể thay đổi cơ thể và não bộ của thanh thiếu niên tự kỷ. Các nhà nghiên cứu đã tuyển dụng 13-19 tuổi thanh thiếu niên tự kỷ, những người ít hoạt động thể chất, và yêu cầu họ tập thể dục ít nhất ba lần một tuần trong 30 phút trong vòng 10 tuần. Qua đó, họ muốn tìm hiểu xem tập thể dục có thể ảnh hưởng như thế nào đến não bộ và cơ thể của nhóm đối tượng này.

Một trong những mục tiêu của nghiên cứu là xem xét sự thay đổi trong mạng lưới não bộ mặc định, một hệ thống não bộ quan trọng cho việc tự nhận thức và xây dựng quan hệ với thế giới xung quanh. Kelly Cosgrove, một nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ tại Nhóm nghiên cứu Phát triển Tâm lý sinh học T32, đang sử dụng hình ảnh não bộ chức năng để theo dõi những thay đổi này.

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng tập trung vào việc xem xét cách tập thể dục có thể ảnh hưởng đến mức độ viêm trong cơ thể, một yếu tố có thể liên quan đến chứng tự kỷ. Cosgrove hy vọng rằng kết quả của nghiên cứu này sẽ giúp tìm ra cách hỗ trợ thanh thiếu niên tự kỷ thông qua việc tập thể dục, từ đó giúp giảm thiểu các triệu chứng liên quan đến chứng tự kỷ.

Tập thể dục không chỉ có lợi cho sức khỏe thể chất mà còn có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng của chứng tự kỷ, đặc biệt là lo âu và trầm cảm. Judy Reaven, một tiến sĩ tâm thần học, đã phát triển một chương trình trị liệu hành vi nhận thức (CBT) được điều chỉnh để giúp trẻ em tự kỷ quản lý lo âu. Cô tin rằng tập thể dục có thể là một phần quan trọng của chương trình này, giúp trẻ em tự kỷ hiểu cách quản lý phản ứng của cơ thể đối với căng thẳng.

Reaven cũng nhấn mạnh rằng tập thể dục không cần phải là một chương trình tập luyện chính thức. Các hoạt động đơn giản như đi bộ, chơi với thú cưng hoặc bơi lội cũng có thể mang lại lợi ích tích cực. Mục tiêu của cả Cosgrove và Reaven là giúp đỡ trẻ em tự kỷ đạt được tiềm năng cá nhân của mình, thay vì cố gắng ép buộc họ phù hợp với một khuôn mẫu nhất định.

Họ tin rằng việc tôn trọng và kết hợp sở thích và ưu tiên của trẻ em tự kỷ vào các chương trình hỗ trợ là điều cần thiết để giúp họ đạt được cuộc sống tốt đẹp hơn. Qua nghiên cứu và các chương trình hỗ trợ, hy vọng rằng sẽ có nhiều trẻ em tự kỷ có thể tận hưởng cuộc sống và phát triển toàn diện.

Trường Y tế Đại học Colorado đang tích cực thực hiện nhiều nghiên cứu để giúp đỡ các nhóm đối tượng đặc biệt, trong đó có trẻ em tự kỷ. Thông qua các nghiên cứu và chương trình hỗ trợ, nhà trường hy vọng sẽ mang lại những lợi ích tích cực cho cộng đồng.