Một nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ nguồn gốc của khoai tây hiện đại, cho thấy rằng chúng là kết quả của sự lai ghép tự nhiên cách đây 9 triệu năm giữa một loài cà chua hoang và một họ hàng xa có tên Etuberosum. Sự kiện này đã tạo ra một loài thực vật mới có khả năng hình thành củ, cơ quan lưu trữ dinh dưỡng giúp cây trồng thích nghi với môi trường lạnh giá dần tại dãy Andes.

Được công bố trên tạp chí khoa học Cell, một nhóm các nhà sinh học tiến hóa và chuyên gia giải mã gene quốc tế đã cung cấp lời giải bất ngờ về nguồn gốc của khoai tây. Họ đã phân tích 450 bộ gene từ các giống khoai tây hoang và thuần hóa, và kết quả cho thấy khoảng 14 triệu năm trước, cà chua hoang và Etuberosum từng cùng tách ra từ một tổ tiên chung.

Đến khoảng 9 triệu năm trước, sự lai giống tự nhiên giữa hai nhánh này đã tạo ra loài cây có khả năng mọc củ, tiền thân của khoai tây hiện đại. Etuberosum chỉ gồm 3 loài, có hình dáng hoa và lá giống khoai tây nhưng không mọc củ. Các loài này hiện nay chỉ xuất hiện ở một số nơi biệt lập như đảo Juan Fernández giữa Thái Bình Dương và rừng nhiệt đới ở Chile.

Việc tiến hóa để mọc củ đã giúp khoai tây có lợi thế vượt trội trong môi trường khắc nghiệt, từ đó mở rộng chủng loài và tạo nên sự đa dạng phong phú như ngày nay. Giáo sư Sanwen Huang, chủ tịch Viện Khoa học nông nghiệp nhiệt đới Trung Quốc, trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ rằng khám phá gene ẩn sau củ khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu, sâu bệnh hay khô hạn.

Hiện đã có hơn 100 loài khoai tây hoang mọc củ, dù không phải loài nào cũng ăn được do chứa độc tố. Khoai tây hiện là cây lương thực quan trọng thứ ba toàn cầu, chỉ sau lúa mì và lúa gạo, góp phần vào 80% lượng calo nhân loại tiêu thụ. Hiểu được nguồn gốc tiến hóa của khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới với đặc tính tốt hơn.

Tổ chức Lương nông của Liên Hiệp Quốc (FAO) đã quyết định lấy năm 2008 là Năm quốc tế khoai tây, nhằm tôn vinh giá trị của loại củ này. Khoai tây vẫn là cứu cánh tại nhiều vùng khô hạn, mùa hè ngắn và địa hình cao, nơi mà lúa hay ngô không thể trồng được. Và nguồn gốc kỳ lạ của loài củ này, một sự kết hợp tình cờ giữa hai giống cây chẳng liên quan, lại chính là điều khiến nó đặc biệt.

Cell là một trong những tạp chí khoa học hàng đầu thế giới, với phạm vi bao gồm nhiều lĩnh vực như sinh học, hóa học, vật lý và nhiều lĩnh vực khác.

Xuất khẩu nông sản hữu cơ Việt Nam sang thị trường Mỹ: Thách thức và cơ hội

Thị trường Mỹ là một trong những thị trường lớn nhất thế giới với kim ngạch nhập khẩu hàng hóa lên đến 4.000 tỷ USD mỗi năm, mang lại tiềm năng to lớn cho các quốc gia xuất khẩu. Tuy nhiên, việc thâm nhập vào thị trường này ngày càng trở nên khó khăn và tốn kém hơn do chính sách áp dụng thuế cao đối với các sản phẩm sản xuất bên ngoài nước Mỹ và sự gia tăng từ chi phí logistics.

Ông Marc Mealy, Phó chủ tịch phụ trách chính sách, Hội đồng kinh doanh Mỹ – ASEAN, cho rằng để vượt qua rào cản thuế quan mới, các hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào việc sản xuất và tiếp thị những sản phẩm thiết yếu – những sản phẩm mà người tiêu dùng vẫn sẵn sàng lựa chọn dù giá có cao hơn do thuế. Một trong những phân khúc ngách đặc biệt tiềm năng chính là sản phẩm được chứng nhận hữu cơ.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại tại Mỹ, cũng chỉ ra đặc điểm xu hướng tiêu dùng của thị trường này là chú trọng đến những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Nếu những mặt hàng như dệt may, đồ gỗ… sẽ gặp những khó khăn nhất định khi Mỹ áp thuế mới, thì việc khai thác những mặt hàng thuộc phân khúc đặc thù như sản phẩm hữu cơ sẽ là “chìa khóa”.

Các chuyên gia cũng đã chỉ ra rằng những mặt hàng nông sản, rau màu, cây trồng thường có nguồn gốc xuất xứ thuần túy tại Việt Nam. Đây là một lợi thế lớn, bởi thị trường Mỹ rất quan tâm đến quy tắc xuất xứ. Việc các HTX và doanh nghiệp có hồ sơ rõ ràng để sẵn sàng chứng minh nguồn gốc xuất xứ khi phía Mỹ yêu cầu là cực kỳ quan trọng.

Sản phẩm hữu cơ Việt Nam với nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và quy trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ sẽ đáp ứng tốt yêu cầu này, từ đó tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và đối tác Mỹ. Hiện nay, một số HTX đã xuất khẩu thành công nông sản hữu cơ có chứng nhận sang thị trường Mỹ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều HTX và doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang thị trường này.

Các chuyên gia cũng cho rằng, dù là thị trường có rào cản kỹ thuật cao, quy định nghiêm ngặt, rất quan tâm đến bảo hộ thương mại, chống bán phá giá, nhưng Mỹ đang thực hiện tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế từ Trung Quốc. Nhiều ngành hàng của Việt Nam cũng có lợi thế xuất khẩu sang Mỹ, trong đó có nông sản, thực phẩm, hàng hóa tiêu dùng.

Để thu hút được người tiêu dùng Mỹ, làm sao để có sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng nhưng phù hợp về giá cả mới là bài toán chiến lược trong xuất khẩu, nhất là thời điểm này. Việc cạnh tranh về chất lượng và giá cả cần song hành với nhau khi xuất khẩu sang Mỹ.

Có thể thấy, dù đối mặt với những thách thức về thuế quan và các tiêu chuẩn khắt khe, nông sản hữu cơ của HTX và doanh nghiệp Việt Nam vẫn có tiềm năng lớn để chinh phục thị trường Mỹ. Bằng cách kết hợp những yếu tố này, nông sản Việt hoàn toàn có thể tìm được chỗ đứng vững chắc và phát triển bền vững ở thị trường Mỹ.

Một số liên kết với các tổ chức và cơ quan chuyên môn có thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam hiểu rõ hơn về các tiêu chuẩn và yêu cầu của thị trường Mỹ, cũng như cách thức để đạt được chứng nhận hữu cơ và xuất khẩu thành công sang thị trường này.