Trong khuôn khổ dự án hợp tác Việt Nam – Cuba nhằm phát triển sản xuất lúa gạo, thạc sỹ Trần Thị Thắm, một chuyên gia hàng đầu của Việt Nam, đã có những trải nghiệm quý giá và đóng góp đáng kể vào thành công của dự án. Với kinh nghiệm 15 năm làm việc tại Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ, chị Thắm đã mang đến dự án này một nguồn kiến thức và kỹ thuật chuyên sâu về nông nghiệp.

Dự án này được triển khai trong bối cảnh người dân Cuba đang phải đối mặt với những khó khăn về lương thực. Thông qua dự án, chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam khác mong muốn giúp đỡ người dân Cuba vượt qua khó khăn này bằng cách chuyển giao kỹ thuật tiên tiến và hỗ trợ họ trong việc canh tác lúa gạo. Khi đến Cuba, chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam đã gặp phải nhiều khó khăn, từ tình trạng thiếu xăng dầu, vật tư, đến điện để bơm nước. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của Ban quản lý dự án phía Cuba, họ đã có thể thực hiện các hoạt động nghiên cứu, chọn tạo giống cây trồng, sản xuất và phục tráng giống.

Chị Thắm đã trực tiếp hướng dẫn cán bộ nghiên cứu, cán bộ khuyến nông Cuba về kỹ thuật canh tác lúa, cũng như xây dựng các mô hình thâm canh lúa. Một trong những khó khăn lớn nhất mà chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam gặp phải là thay đổi tư duy của người dân địa phương. Với thành phần kinh tế tập thể và chế độ bao cấp, người dân Cuba đã quen với việc làm việc thụ động và thiếu chủ động. Tuy nhiên, với phương pháp ‘cầm tay chỉ việc’, các chuyên gia Việt Nam đã có thể giúp người dân Cuba thay đổi tập quán canh tác lạc hậu và áp dụng kỹ thuật tiên tiến.

Sau 5 tháng miệt mài, dự án đã mang lại những thành quả đáng kể. Những mô hình lúa được canh tác theo kỹ thuật tiên tiến của Việt Nam đã hình thành, sinh trưởng và phát triển tốt. Năng suất lúa đã tăng cao vượt trội, và người dân Cuba đã có thể tự tin áp dụng kỹ thuật mới. Tình cảm giữa các chuyên gia Việt Nam và đồng nghiệp Cuba cũng ngày càng gắn bó, bất chấp sự khác biệt về ngôn ngữ.

Dự án này không chỉ mang lại những cánh đồng lúa trĩu hạt, mà còn góp phần viết tiếp câu chuyện hữu nghị giữa hai dân tộc Việt Nam và Cuba. Nó cũng khẳng định vị thế của nông nghiệp Việt Nam trong việc hỗ trợ các nước bạn phát triển sản xuất lương thực. Qua dự án này, Việt Nam đã thể hiện sự cam kết và trách nhiệm đối với công cuộc phát triển nông nghiệp bền vững trên thế giới.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường, việc chuyển đổi cách thức sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Từ trước đến nay, nông nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu sản xuất dựa vào kinh nghiệm và tập quán truyền thống, dẫn đến tình trạng dư thừa sản lượng và giảm giá trị sản phẩm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thu nhập của nông dân mà còn làm giảm khả năng cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự chuyển đổi căn bản trong nhận thức và hành động của các bên liên quan. Việc nghiên cứu thị trường sâu rộng để xác định nhu cầu và tiềm năng của từng loại sản phẩm là bước quan trọng đầu tiên. Từ đó, việc áp dụng quy trình sản xuất chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm nông nghiệp. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa nhiều yếu tố và các bên liên quan, bao gồm nâng cao năng lực nghiên cứu và dự báo thị trường, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cao trong nông nghiệp, và xây dựng chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

Việc thực hiện hiệu quả tư duy “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy” sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn cho nền nông nghiệp Việt Nam. Trước hết, nó sẽ giúp tăng giá trị và hiệu quả kinh tế cho người nông dân thông qua việc sản xuất theo nhu cầu thị trường. Thứ hai, nó sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế thông qua việc áp dụng tiêu chuẩn chất lượng cao. Thứ ba, nó sẽ góp phần phát triển nông nghiệp bền vững thông qua việc ứng dụng khoa học công nghệ cao và giảm thiểu rủi ro về môi trường. Cuối cùng, việc này sẽ giúp cải thiện đời sống của người nông dân và xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang tư duy này cũng đối mặt với không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là việc thay đổi tư duy và thói quen sản xuất của người nông dân. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi vốn đầu tư lớn và cơ sở hạ tầng phù hợp. Biến đổi khí hậu cũng là một thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp, đòi hỏi các giải pháp thích ứng và giảm thiểu rủi ro.

Để vượt qua những thách thức này, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của Nhà nước trong việc hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp thông qua các chính sách và chương trình hỗ trợ. Sự dẫn dắt của doanh nghiệp trong việc áp dụng công nghệ cao và xây dựng chuỗi giá trị cũng là yếu tố quan trọng. Đồng thời, sự chủ động của nông dân trong việc học hỏi, thay đổi tư duy và tham gia vào các mô hình sản xuất liên kết sẽ giúp họ nắm bắt được nhu cầu thị trường và nâng cao thu nhập.

Tư duy “thị trường cần gì, sản xuất thứ ấy” không chỉ là một khẩu hiệu mà là một chiến lược sống còn cho nông nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Bằng cách đặt nhu cầu thị trường làm trọng tâm, ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng chuỗi giá trị và nâng cao năng lực cho người nông dân, Việt Nam có thể tạo ra một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước.

Ông Nguyễn Hồng Thiện, Giám đốc Công ty TNHH MTV Tư Sang (tỉnh Đồng Tháp), đã tạo nên một nền tảng vững chắc trong lĩnh vực sản xuất máy nông cụ phục vụ cho việc trồng lúa hàng hóa trên toàn quốc. Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành cơ khí và chế tạo máy, ông đã cho ra đời hàng chục nghìn thiết bị cơ giới giá trị, được nông dân tin dùng và đánh giá cao.

Xuất thân từ một gia đình có truyền thống làm cơ khí, chế tạo máy nông cụ, ông Thiện đã tiếp tục phát triển và nâng cao nghề truyền thống của gia đình mình. Sau khi tốt nghiệp Đại học Bách Khoa TP.HCM, ông trở về quê hương và cùng gia đình phát triển xưởng cơ khí thành Công ty TNHH MTV Tư Sang. Đây là một doanh nghiệp chuyên cải hoán và chế tạo máy nông cụ, cung cấp các thiết bị hiện đại cho nông dân.

Những sáng chế của ông Thiện đã tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là trong việc trồng lúa. Ông đã sáng chế ra nhiều loại máy móc hữu ích như máy gặt đập liên hợp, máy gieo sạ, máy cuốn rơm, máy trộn phân và hiện đang thử nghiệm máy xới vùi phân. Máy cuốn rơm tự hành do ông sáng chế có khả năng thu gom rơm trên diện tích 5 ha/ngày, thay thế hơn 50 lao động thủ công. Đến nay, ông đã sản xuất hơn 500 chiếc máy cuốn rơm, mỗi chiếc trị giá 340 triệu đồng.

Ông Thiện không chỉ dựa vào kiến thức kỹ thuật mà còn trực tiếp trải nghiệm thực tế trên đồng ruộng, sát cánh cùng nông dân và lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của họ để hoàn thiện thiết bị. Hầu hết các loại máy do ông cải tiến và sáng chế đều phù hợp với thực tiễn và sử dụng nhiên liệu dầu, giúp tiết kiệm chi phí cho nông dân.

Một trong những thành tựu nổi bật của ông Thiện là máy gặt đập liên hợp, đã đạt được nhiều giải thưởng cao tại các hội thi sáng tạo khoa học – kỹ thuật cấp tỉnh và khu vực. Năm 2010, máy gặt đập liên hợp của ông đã đoạt giải nhất tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật cấp toàn quốc và được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen.

Công ty TNHH MTV Tư Sang đã tích cực tham gia vào các chương trình của ngành nông nghiệp, như chương trình ‘Cánh đồng mẫu lớn’ và gần đây là Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao. Các máy nông cụ của công ty đã giúp nông dân giảm phát thải, tiết kiệm chi phí và nâng cao lợi nhuận.

Hiện tại, kỹ sư – nông dân Nguyễn Hồng Thiện và cộng sự tại Công ty Tư Sang tiếp tục nghiên cứu và cải tiến sản phẩm để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nông dân, đặc biệt là trong khuôn khổ Đề án trồng 1 triệu ha lúa chất lượng cao.

Nông nghiệp Việt Nam mỗi năm tạo ra một lượng lớn phụ phẩm, ước tính lên đến hơn 156 triệu tấn, bao gồm rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, vỏ cà phê và chất thải chăn nuôi. Tuy nhiên, tỷ lệ tái chế hoặc tái sử dụng các phụ phẩm này hiện còn rất thấp, chỉ dao động từ 10-35%. Phần lớn còn lại bị thải bỏ ra môi trường, dẫn đến lãng phí tài nguyên và gây ô nhiễm sinh thái.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đã chỉ ra rằng ngành nông nghiệp không chỉ tạo ra một khối lượng lớn phụ phẩm mà còn là một trong những ngành phát thải khí nhà kính lớn nhất của Việt Nam, chỉ đứng sau ngành năng lượng. Điều này cho thấy ngành nông nghiệp đang đối mặt với những thách thức lớn trong việc quản lý và tái sử dụng phụ phẩm, cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Việc tái chế và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp không chỉ giúp giảm thiểu lãng phí tài nguyên mà còn có thể tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế. Chẳng hạn, rơm rạ có thể được sử dụng để sản xuất giấy, thức ăn chăn nuôi hoặc thậm chí là nguyên liệu xây dựng. Vỏ trấu có thể được tái chế thành than hoạt tính hoặc sử dụng làm chất độn. Bã mía và vỏ cà phê có thể được sử dụng để sản xuất thức ăn chăn nuôi hoặc phân bón hữu cơ.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích việc tái chế và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và quy trình tái chế để có thể xử lý phụ phẩm một cách hiệu quả. Người dân cần được tuyên truyền và giáo dục về tầm quan trọng của việc tái sử dụng phụ phẩm và giảm thiểu lãng phí.

Một số giải pháp cụ thể có thể được áp dụng, chẳng hạn như xây dựng các nhà máy tái chế phụ phẩm nông nghiệp, phát triển các công nghệ mới để xử lý phụ phẩm, hoặc tạo ra các chương trình hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp trong việc tái sử dụng phụ phẩm. Bằng cách cùng nhau nỗ lực, chúng ta có thể giảm thiểu lãng phí tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển bền vững ngành nông nghiệp Việt Nam.