Việc phân biệt giữa các khái niệm “phản ánh”, “tố cáo” và “báo cáo” tham nhũng là vô cùng quan trọng trong quá trình xử lý và giải quyết các vụ việc liên quan đến tham nhũng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa hiểu rõ về các khái niệm này, dẫn đến những khó khăn và hệ lụy trong thực tiễn.

Mới đây, tại tỉnh Đắk Nông, một trường hợp nhầm lẫn giữa “tố cáo” và “phản ánh” đã được ghi nhận. Ông N.V.T, trú tại huyện Đắk R’lấp, đã gửi đơn đến cơ quan chức năng với nội dung trình bày về một cán bộ địa chính xã có dấu hiệu nhận tiền bồi dưỡng khi làm thủ tục tách thửa đất. Tuy nhiên, qua quá trình xác minh ban đầu, nội dung ông T trình bày chỉ là phản ánh về thái độ, cách ứng xử của cán bộ khi tiếp dân, không có căn cứ rõ ràng về hành vi vụ lợi hay trục lợi.

Theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, mặc dù đã có các quy định tương đối rõ ràng, nhưng trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa phân biệt được khái niệm khi thực hiện “phản ánh”, “tố cáo” và “báo cáo” về hành vi tham nhũng. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như đơn thư bị gửi sai thẩm quyền, nội dung không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, phân loại và xử lý thông tin.

Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 không cung cấp giải thích từ ngữ cũng như không phân biệt sự khác nhau giữa “phản ánh”, “tố cáo” và “báo cáo” về hành vi tham nhũng. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật hiện hành về giải thích đối với “phản ánh”, “tố cáo”, “báo cáo” cho thấy có nhiều yếu tố khác biệt.

“Tố cáo” được hiểu là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kì cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. “Phản ánh” là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đó.

“Báo cáo” là một loại văn bản hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể hiện tình hình, kết quả thực hiện công việc nhằm giúp cho cơ quan, người có thẩm quyền có thông tin phục vụ việc phân tích, đánh giá, điều hành và ban hành các quyết định quản lý phù hợp.

Từ đó, có thể hiểu “tố cáo tham nhũng” là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi. “Phản ánh tham nhũng” là việc cá nhân, tổ chức cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến hành vi tham nhũng. “Báo cáo tham nhũng” là trình bày sự việc, tình hình hoặc ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang khi phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mình công tác.

Việc đầu tư và bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch và bền vững. Điều này trở nên đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các doanh nghiệp tại Việt Nam đang phát triển với quy mô ngày càng lớn và cơ cấu tổ chức ngày càng phức tạp.

TS Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng Khoa Nghiệp vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Khoa Nghiệp vụ2), Trường Cán bộ Thanh tra, cho biết nhu cầu bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp là rất lớn và cấp thiết. Một khảo sát thực hiện trên các doanh nghiệp và học viên làm công tác thanh tra cho thấy 89% đánh giá việc bồi dưỡng là rất cần thiết và 11% là cần thiết. Đặc biệt, việc bồi dưỡng về phòng, chống tham nhũng giúp nâng cao nhận thức về tác hại của tham nhũng và tầm quan trọng của công tác phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp.

Theo TS Phạm Tuấn Anh, việc nghiên cứu xây dựng chương trình bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ doanh nghiệp, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp sẽ giúp cho việc mở rộng chương trình, đối tượng bồi dưỡng của nhà trường, đồng thời đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội. Ông cũng đề xuất rằng các chương trình bồi dưỡng cần được thiết kế phù hợp với từng đối tượng và đặc thù của doanh nghiệp để mang lại hiệu quả cao nhất.

Ông Nguyễn Văn Lương, Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra, đánh giá cao những nội dung của đề tài “Xây dựng khung chương trình bồi dưỡng kỹ năng thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp” mà Ban Chủ nhiệm đề tài đã xây dựng. Ông cho rằng nội dung đề tài đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ và giải quyết đơn, phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp. Ông cũng đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài chỉnh sửa và nhanh chóng hoàn thiện để đưa vào chương trình giảng dạy của nhà trường.

Ngoài ra, trong quá trình xây dựng và triển khai chương trình bồi dưỡng, cần chú trọng vào việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho các cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ và giải quyết đơn trong doanh nghiệp. Qua đó, giúp doanh nghiệp không chỉ phòng, chống tham nhũng mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động và xây dựng môi trường làm việc minh bạch, công bằng và chuyên nghiệp.

Như vậy, có thể thấy rằng việc bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp là một nhu cầu cấp thiết và quan trọng. Qua các chương trình bồi dưỡng, doanh nghiệp có thể nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động, đồng thời đóng góp vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững tại Việt Nam.