Ngành ngân hàng đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số mạnh mẽ, và thách thức lớn nhất mà ngành phải đối mặt hiện nay là thiếu hụt nhân lực về an ninh công nghệ thông tin. Phát biểu tại Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ, tổ chức ngày 16/7 tại Hà Nội, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng cho biết, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã làm thay đổi hoàn toàn hoạt động của ngành ngân hàng, từ cách thức tiếp xúc, quản trị đến giám sát và nhân lực.

Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% vào năm 2017 lên 87% hiện nay, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên đến 50-100 triệu giao dịch mỗi ngày. Điều này đòi hỏi nhân lực của ngân hàng phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới.

Hầu hết các ngân hàng đã phải thành lập khối chuyên trách về dữ liệu, tương tự như khối tín dụng. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, và các dịch vụ ngân hàng cũng được thực hiện tự động, không còn phải bố trí nhân viên đọc chứng từ. Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải tái cấu trúc, xây dựng quy trình nghiệp vụ thông minh và quan trọng là phải có một đội ngũ am hiểu về nghiệp vụ, về công nghệ thông tin đi cùng với nhau để xây dựng nghiệp vụ đó.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trung bình 6 tháng đến 1 năm lại có một công nghệ mới ra đời, do đó, việc cập nhật trong đào tạo nhân lực công nghệ phải làm liên tục. Trong xu thế công nghệ mới, Việt Nam bắt buộc phải phát triển công nghệ liên quan đến fintech, tài sản số, blockchain, trí tuệ nhân tạo.

Dự báo khối nghiệp vụ về tài chính kinh doanh cơ bản sẽ thay đổi kỹ năng bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhóm nhân viên IT trong các ngân hàng phải trang bị lại kiến thức để theo kịp các nền tảng mới như blockchain, AI. Sinh viên trong tương lai muốn vào làm việc trong ngành ngân hàng phải hoàn thiện kỹ năng, nếu không hiểu về hệ thống số, về an ninh bảo mật sẽ không tư vấn được cho khách hàng.

Tại diễn đàn, đại diện các ngân hàng, tổ chức đào tạo, chuyên gia tài chính ngân hàng đã tập trung thảo luận những vấn đề đang đặt ra cho hoạt động ngành ngân hàng hiện nay như: đào tạo nội bộ kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ; xây dựng mô hình đào tạo linh hoạt; giữ chân nhân tài công nghệ.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, năm 2026 ngành ngân hàng sẽ cần 750.000 nhân lực công nghệ. Tuy nhiên, nguồn cung về công nghệ thông tin chưa đủ cầu, khiến ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Lê Xuân Nghĩa cho rằng, chuyển đổi số, AI, blockchain không phải là xu thế, mà là vấn đề thời đại. Trong điều kiện thực tế của Việt Nam, cần đẩy nhanh tốc độ đào tạo AI, blockchain…, nếu chần chừ, giấc mơ chuyển mình trong kỷ nguyên mới của đất nước không thể trở thành hiện thực.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh, chính xu hướng này cũng mang lại nhiều rủi ro, như rủi ro về an ninh mạng, rủi ro về bảo vệ tiềm ẩn, rủi ro hệ thống, lừa đảo. Dự báo 10 năm tới, AI chưa thể thay thế con người, những quyết định của con người liên quan đến kiểm soát môi trường kinh doanh, về kinh tế vĩ mô, luật pháp… thì con người cần có đạo đức kinh doanh, trí tuệ để đi đến những quyết định tốt nhất cho ngành ngân hàng.

Việt Nam đã chính thức tiếp cận thị trường mã hóa với tư thế chủ động và sẵn sàng hội nhập. Việc đưa công nghệ blockchain và các nhóm sản phẩm tài sản số, tiền số, tiền mã hóa vào Danh mục công nghệ chiến lược quốc gia là một bước tiến quan trọng. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, bao gồm 11 nhóm công nghệ, đánh dấu bước đầu tiên Việt Nam chính thức tiếp cận thị trường mã hóa.

Việc đưa blockchain và các nhóm sản phẩm tài sản số vào danh mục công nghệ chiến lược quốc gia thể hiện sự nhập cuộc của Việt Nam trong việc định hình chiến lược phát triển tài sản số. Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, khẳng định tài sản số và tài sản mã hóa là một loại tài sản hợp pháp, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Trước năm 2025, tiền mã hóa chưa được thừa nhận là tài sản hay phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, tài sản mã hóa đã bắt đầu xuất hiện trong giao dịch và lưu thông. Do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng, thị trường này phát triển một cách tự phát, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tại phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo: cần khẩn trương hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đối với các loại tài sản ảo, tiền mã hóa và tài sản số.

Bước đầu xây dựng hành lang pháp lý, tại Kỳ họp thứ chín, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số. Đây là văn bản luật đầu tiên của Việt Nam chính thức công nhận sự tồn tại của tài sản số.

Những thử nghiệm ban đầu, ngày 27/6/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết về việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng. Theo đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các trung tâm này sẽ được áp dụng cơ chế sandbox để thử nghiệm giao dịch tài sản mã hóa.

Tọa đàm “Chiến lược Quốc gia về Tài sản số: Chính sách cho đổi mới sáng tạo và hội nhập toàn cầu” đã được tổ chức bởi báo Lao Động nhằm lắng nghe và tiếp thu ý kiến từ các bên, góp phần xây dựng và hoàn thiện các văn bản, dự luật liên quan.

Sự kiện đón nhận nhiều ý kiến từ các cơ quan quản lý, cũng như doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nhiều chuyên gia, tập đoàn trong lĩnh vực blockchain đã nêu bật những điểm then chốt nhằm tạo lập một môi trường cân bằng giữa quản lý chặt chẽ từ phía nhà nước và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá để trở thành điểm sáng về tài sản số trong khu vực. Các hành lang pháp lý đầu tiên đã được dựng lên. Cộng đồng công nghệ và đầu tư đã sẵn sàng. Điều còn thiếu là một hệ sinh thái bền vững – nơi nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng chung tay phát triển thị trường tài sản số một cách minh bạch, hiệu quả và phù hợp với thông lệ quốc tế.