Hệ thống phòng không tầm ngắn Pantsir của Nga đã khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực phòng thủ không gian, đặc biệt với khả năng đối phó đa dạng các loại mục tiêu từ tên lửa, đạn pháo đến máy bay không người lái (UAV). Mới đây, Tập đoàn quốc phòng Rostec của Nga đã phát triển và bắt đầu cung cấp một loại tên lửa mini mới, mang tên mã TKB-1055, được thiết kế đặc biệt cho hệ thống Pantsir-SMD-E, nhằm nâng cao hiệu quả chống lại các mối đe dọa từ UAV.

Tên lửa TKB-1055 được giới thiệu lần đầu tại Triển lãm Quốc phòng Thế giới 2024 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út, và sau đó xuất hiện tại triển lãm Fleet-2024 ở Kronstadt, Nga. Đây là một loại đạn dẫn đường phòng không tầm ngắn, được tối ưu hóa để tiêu diệt các mục tiêu nhỏ như UAV, với tầm bắn tối đa khoảng 7km, so với 20km của tên lửa 57E6-E tiêu chuẩn trên các biến thể Pantsir trước đây.

Điểm nổi bật của TKB-1055 là kích thước nhỏ gọn, cho phép hệ thống Pantsir-SMD-E mang theo số lượng đạn lớn hơn đáng kể, lên đến 48 tên lửa trong một module chiến đấu, so với 12 tên lửa 57E6-E trên các phiên bản cũ. Điều này mang lại lợi thế vượt trội về ‘sức chứa đạn’ (magazine depth), giúp hệ thống đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công đồng loạt từ nhiều UAV, một kịch bản ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.

Cùng với tên lửa TKB-1055, Rostec đã giới thiệu biến thể mới của hệ thống Pantsir, được gọi là Pantsir-SMD-E, tại diễn đàn quân sự Army-2024 ở Moscow. Biến thể này được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các mục tiêu cố định trước các cuộc tấn công bằng UAV, bao gồm cả các đợt tấn công số lượng lớn.

Pantsir-SMD-E được thiết kế như một module chiến đấu độc lập, có thể tích hợp trên nhiều loại khung gầm hoặc lắp đặt cố định. Hệ thống vẫn giữ cấu trúc xoay với hai radar tích hợp: một để phát hiện và theo dõi mục tiêu, một để điều khiển hỏa lực cho các tên lửa dẫn đường bằng lệnh. Các radar mới được nâng cấp từ kinh nghiệm thực chiến tại Syria, giúp cải thiện khả năng theo dõi và tấn công đồng thời nhiều mục tiêu.

Hệ thống Pantsir đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc xung đột thực tế, đặc biệt tại Trung Đông, nơi Nga, Syria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sử dụng nó để bắn hạ rocket, đạn pháo và UAV. Pantsir-SMD-E, với chữ E biểu thị phiên bản xuất khẩu, được Rostec và KBP nhắm đến cả quân đội Nga và thị trường quốc tế.

Sự phát triển của TKB-1055 và Pantsir-SMD-E phản ánh xu hướng hiện đại trong tác chiến phòng không: tập trung vào các giải pháp kinh tế và hiệu quả để đối phó với UAV giá rẻ, vốn có thể được triển khai số lượng lớn để áp đảo hệ thống phòng thủ.

Thái Lan đang đẩy mạnh việc triển khai hệ thống phòng không hiện đại, hướng tới công nghệ tiên tiến từ châu Âu. Động thái này của Quân đội Hoàng gia Thái Lan đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng quốc tế. Việc triển khai hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn VL MICA không chỉ thể hiện nỗ lực nâng cao năng lực phòng thủ của Thái Lan mà còn phản ánh chiến lược tăng cường năng lực quân sự của quốc gia này.

VL MICA là một hệ thống tên lửa phòng không tiên tiến, được thiết kế để bảo vệ không gian lãnh thổ và các tài sản chiến lược của Thái Lan trước các mối đe dọa từ trên không. Hệ thống này có khả năng hoạt động trong môi trường tác chiến điện tử phức tạp và có thể tiêu diệt các mục tiêu bay ở khoảng cách ngắn. Việc Thái Lan chọn công nghệ châu Âu cho hệ thống phòng không của mình có thể xuất phát từ nhiều yếu tố.

Châu Âu đã chứng minh được năng lực công nghệ và sản xuất trong lĩnh vực quốc phòng, với các nhà sản xuất hàng đầu như Pháp, Đức và Italy đang ở vị trí tiên phong trong phát triển các hệ thống phòng không tiên tiến. Không chỉ có khả năng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cao, các giải pháp từ châu Âu còn thường đi kèm với chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật và hợp tác dài hạn, giúp Thái Lan không chỉ nâng cấp mà còn tự chủ trong bảo trì và nâng cấp hệ thống trong tương lai.

Hơn nữa, việc hợp tác với châu Âu cũng có thể giúp Thái Lan đa dạng hóa nguồn cung cấp vũ khí, giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp truyền thống và tăng cường quan hệ đối tác chiến lược với các nước châu Âu. Điều này có thể góp phần vào việc tăng cường vị thế quốc tế của Thái Lan và mở ra các cơ hội hợp tác mới trong lĩnh vực quốc phòng cũng như các lĩnh vực khác.

Quân đội Hoàng gia Thái Lan kỳ vọng rằng hệ thống VL MICA sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ không gian lãnh thổ và đảm bảo an ninh quốc gia. Với khả năng tác chiến tiên tiến và tính linh hoạt cao, hệ thống này sẽ giúp Thái Lan nâng cao năng lực phòng thủ và đối phó hiệu quả với các mối đe dọa tiềm tàng.

Việc Thái Lan tăng tốc triển khai hệ thống phòng không tiên tiến này không chỉ mang lại lợi ích về mặt an ninh quốc gia mà còn thể hiện sự quyết tâm của chính phủ trong việc hiện đại hóa lực lượng quân sự. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng nền quốc phòng vững chắc và tăng cường vị thế của Thái Lan trên trường quốc tế.

Nhật Bản, một quốc gia với lịch sử lâu đời về chính sách quốc phòng mang tính phòng thủ, đang trải qua một sự chuyển đổi chiến lược đáng kể trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng. Sự thay đổi này đặc biệt liên quan đến các hoạt động quân sự của Trung Quốc và mối đe dọa tên lửa từ Triều Tiên. Dựa vào các nguồn tin TASS, The Aviationist, Defence Blog, Army Recognition, Kyodo News và Asahi Shimbun, bài viết sẽ tập trung vào phân tích công nghệ, tính năng, mục đích chiến lược và tác động của hệ thống tên lửa Type12 cải tiến đối với an ninh khu vực.

Tổng quan về công nghệ tên lửa Type12 cải tiến

Tên lửa Type12 Surface-to-Ship Missile (SSM) là sản phẩm do Mitsubishi Heavy Industries (MHI) phát triển. Ra mắt lần đầu vào năm 2012, Type12 là phiên bản nâng cấp của tên lửa Type88. Phiên bản cải tiến của Type12, được phê duyệt phát triển vào tháng 12/2020, thể hiện bước nhảy vọt về công nghệ và khả năng chiến đấu. Điều này phù hợp với chiến lược quốc phòng mới của Nhật Bản. Phiên bản gốc của Type12 có tầm bắn từ 200-400km. Trong khi đó, phiên bản cải tiến đạt tầm bắn 900km, với mục tiêu tương lai là 1.200-1.500km. Điều này cho phép Nhật Bản tấn công các mục tiêu trên biển và đất liền từ khoảng cách an toàn, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bị đối phương phản công.

Tên lửa được thiết kế với hình dạng khí động học mới. Các cánh mở rộng và bề mặt điều khiển giúp cải thiện hiệu suất bay và giảm tiết diện phản xạ radar (RCS). Điều này làm tăng khả năng sống sót của tên lửa trước các hệ thống phòng thủ đối phương. Type12 cải tiến tích hợp hệ thống dẫn đường quán tính (INS) kết hợp với GPS. Radar mảng pha chủ động Ka-band (AESA) và tính năng cập nhật lệnh (Up to Date Command – UDTC) qua liên kết vệ tinh cho phép tên lửa nhận thông tin mục tiêu trong thời gian thực. Hệ thống này đảm bảo độ chính xác cao khi tấn công các mục tiêu di động trên biển hoặc trên đất liền.

Type12 được thiết kế để triển khai trên nhiều nền tảng, bao gồm mặt đất, tàu chiến và máy bay (như F-15J của Lực lượng Phòng vệ trên không Nhật Bản – JASDF). Cách tiếp cận đa nền tảng giúp giảm chi phí phát triển và tăng tính tương thích giữa các lực lượng. Ngoài vai trò chống hạm, Type12 cải tiến có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền. Điều này phù hợp với chiến lược ‘phản công’ (counterstrike capability) được Nhật Bản thông qua trong các tài liệu chiến lược an ninh quốc gia sửa đổi năm 2022.

Các hệ thống tên lửa tầm xa mới của Nhật Bản

Ngoài Type12, Nhật Bản đang phát triển một loạt hệ thống tên lửa khác nhằm tăng cường khả năng răn đe chiến lược. Một số hệ thống đáng chú ý bao gồm:

– Tên lửa hành trình siêu thanh (Hypersonic Cruise Missile) dự kiến hoàn thành vào năm 2031 với tầm bắn từ 2.000-3.000km.

– Hyper Velocity Gliding Projectile (HVGP): HVGP là tên lửa siêu thanh có khả năng đạt tốc độ trên Mach 5 và thực hiện các động tác cơ động trong khí quyển để tránh hệ thống phòng thủ tên lửa.

– Tên lửa chống hạm/tấn công mặt đất mới của MHI: Với hợp đồng trị giá 32 tỷ yên (219 triệu USD) được ký vào tháng 4/2025, MHI đang phát triển một tên lửa chính xác tầm xa mới.

– Tên lửa phóng từ tàu ngầm dự kiến triển khai vào năm 2027. Hệ thống này sẽ tăng cường khả năng tấn công bí mật từ dưới nước.

Chiến lược triển khai và mục đích

Sự phát triển và triển khai các hệ thống tên lửa này phản ánh sự thay đổi cơ bản trong chính sách quốc phòng của Nhật Bản. Từ một tư thế phòng thủ thuần túy sang một chiến lược răn đe chủ động. Việc triển khai Type12 tại các căn cứ ở Kyushu (Camp Kengun, Kumamoto) và các kế hoạch mở rộng đến Okinawa và Oita nhằm bảo vệ các tuyến đường biển chiến lược như eo biển Miyako.

Tăng cường liên minh với Mỹ: Nhật Bản đã đặt mua 400 tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ (tầm bắn 1.600km) và các tên lửa JASSM (900km) và Joint Strike Missile (JSM, 500km). Các hệ thống này bổ sung cho Type12 và HVGP, tạo ra một mạng lưới phòng thủ và phản công đa tầng.

Tác động khu vực và quốc tế

Sự phát triển của các hệ thống tên lửa này không chỉ tăng cường khả năng phòng thủ của Nhật Bản mà còn có tác động đáng kể đến cục diện an ninh khu vực. Trung Quốc lo ngại rằng các tên lửa như Type12 và HVGP có thể đe dọa trực tiếp đến bờ biển nước này. Các hệ thống tên lửa mới của Nhật Bản, kết hợp với liên minh quân sự chặt chẽ với Mỹ, có thể làm thay đổi cán cân quyền lực ở khu vực Indo-Pacific.

Ngày 29/7, Lục quân Ukraine thông báo rằng họ đã trở thành mục tiêu của một cuộc tập kích bằng tên lửa do đối phương thực hiện, nhắm vào một trong các đơn vị huấn luyện của lực lượng vũ trang Ukraine. Mặc dù các biện pháp an ninh đã được triển khai, nhưng vẫn không thể tránh khỏi những tổn thất đáng tiếc về người. Tính đến 21h30 cùng ngày, số liệu thống kê cho thấy đã có 3 quân nhân thiệt mạng và 18 người bị thương.

Thông tin cụ thể về địa điểm của vụ tập kích vẫn chưa được Lục quân Ukraine công bố. Tuy nhiên, một số blogger quân sự cho rằng cuộc tấn công có thể nhắm vào một thao trường tại vùng Chernihiv, nằm gần biên giới phía bắc của Ukraine. Quân đội Ukraine đã cam kết sẽ tiến hành một cuộc điều tra kỹ lưỡng và nếu xác định được rằng sai lầm của các quan chức đã dẫn đến tử vong hoặc thương tích của các binh sĩ, họ sẽ phải chịu trách nhiệm về những hành động của mình.

Đến nay, phía Nga chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về thông tin liên quan đến vụ tập kích này. Sự việc này diễn ra trong bối cảnh Ukraine đang nỗ lực áp dụng các biện pháp an ninh tăng cường nhằm bảo vệ quân nhân khỏi các cuộc tấn công tên lửa hoặc không nhằm vào các trung tâm huấn luyện.

Trước đó, vào đêm 28/7, Ukraine đã tố cáo rằng Nga đã thực hiện một cuộc tấn công bằng cách thả 4 quả bom lượn vào nhà tù Bilenkivska, nằm trong khu vực do Kiev kiểm soát tại tỉnh Zaporizhzhia. Cuộc tấn công đã dẫn đến việc phá hủy nhà ăn, trung tâm hành chính và khu cách ly tại cơ sở này. Theo báo cáo, cuộc tấn công đã làm 25 dân thường thiệt mạng và hơn 75 người bị thương.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cáo buộc Nga cố ý nhắm mục tiêu vào nhà tù. Tuy nhiên, Moskva đã bác bỏ những cáo buộc này. Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, khẳng định rằng quân đội Nga không tấn công các mục tiêu dân sự.

Đây không phải là lần đầu tiên quân đội Ukraine gặp phải vụ tấn công. Vào tháng 6, một cuộc tấn công của Nga vào một thao trường ở miền trung Ukraine đã khiến 12 quân nhân thiệt mạng và hàng chục người bị thương. Sự việc này đã dẫn đến việc tư lệnh lục quân Ukraine phải nộp đơn từ chức và bị điều chuyển sang một vị trí khác.

Trong thời gian gần đây, tình hình an ninh tại Ukraine vẫn còn rất phức tạp, với các cuộc tấn công và tập kích diễn ra thường xuyên. Cả hai bên đều cáo buộc đối phương thực hiện các hành động gây hấn. Trong khi đó, cộng đồng quốc tế đang kêu gọi các bên kiềm chế và tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho xung đột.

Trong cuộc xung đột kéo dài 12 ngày gần đây giữa Israel và Iran, Mỹ đã phải triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tới Israel để hỗ trợ đồng minh của mình. Theo thông tin mới được công bố, Lầu Năm Góc đã sử dụng hơn 150 tên lửa để đánh chặn các đợt tên lửa đạn đạo của Iran, dẫn đến việc gần 25% số tên lửa đánh chặn từng mua bị “đốt cháy”. Đây là một con số đáng kể và cho thấy sự tiêu tốn nhanh chóng của nguồn cung cấp tên lửa đánh chặn của Mỹ.

Được biết, Mỹ hiện có 7 hệ thống THAAD tối tân, nhưng trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày với Iran hồi tháng 6, hai hệ thống đã được triển khai tới Israel nhưng vẫn chưa đủ để đối phó với các đợt tấn công của Iran. Các quan chức Mỹ đã lên kế hoạch mua 37 tên lửa trong năm tài chính tiếp theo, nhưng Lầu Năm Góc đã mua khoảng 650 tên lửa kể từ năm 2010. Mỗi tên lửa đánh chặn THAAD có giá khoảng 13 triệu USD, cho thấy sự đầu tư lớn của Mỹ vào hệ thống phòng thủ này.

Lockheed Martin, nhà sản xuất hệ thống THAAD, cho biết họ có thể sản xuất khoảng 100 tên lửa đánh chặn trong năm nay và đang làm việc với chính phủ Mỹ về các phương án tăng sản lượng cho các đơn đặt hàng mới. Tuy nhiên, việc tăng sản lượng không phải là một giải pháp đơn giản, và cần có thời gian để thực hiện.

Theo các nhà phân tích, việc triển khai hệ thống THAAD đến Trung Đông đã gia tăng căng thẳng năng lực sẵn sàng của Mỹ và báo hiệu nhu cầu ngày càng tăng không chỉ đối với tên lửa đánh chặn mà còn cả các bệ phóng. Mỹ cũng phát hiện ra sự thiếu hiệu quả trong cách khai hỏa các hệ thống chống tên lửa và đang xem xét kỹ lưỡng hiệu suất của một số tên lửa đánh chặn.

Quân đội Mỹ hiện đang xem xét kỹ lưỡng từng vụ phóng để hiểu rõ hơn những gì đã xảy ra trong cuộc xung đột giữa Israel và Iran. Một sĩ quan Hải quân tham gia vào quá trình này cho biết còn quá sớm để đánh giá các cuộc giao tranh của SM-3, một hệ thống tên lửa đánh chặn khác của Mỹ.

Mối lo ngại của Mỹ là Iran sẽ lại thực hiện các cuộc tấn công tên lửa và Washington cần phải chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với các mối đe dọa này. Việc tăng cường sản lượng tên lửa đánh chặn và cải thiện hiệu suất của các hệ thống phòng thủ sẽ là những bước đi quan trọng để Mỹ duy trì khả năng phòng thủ của mình trước các mối đe dọa ngày càng tăng.

Lockheed Martin đang tích cực làm việc với chính phủ Mỹ để đáp ứng nhu cầu về tên lửa đánh chặn. Song song đó, Lầu Năm Góc cũng đang đẩy mạnh kế hoạch mua sắm và phát triển các hệ thống phòng thủ mới để đối phó với các mối đe dọa từ Iran và các quốc gia khác.