Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn gây ra sự lãng phí nguồn lực xã hội. Theo thông tin từ bản tin thị trường lao động quý 2 năm 2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng chỉ những nghề dễ tạo ra thu nhập cao mới đáng học, dẫn đến tình trạng đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, mà không căn cứ vào năng lực và sở thích của bản thân. Văn hóa Á Đông cũng đóng một vai trò trong việc tạo ra những định kiến về giới khi chọn ngành nghề.

Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học yêu thích của mình vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học và quá trình tìm việc sau này. Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh đã khẳng định rằng năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà phụ thuộc vào định hướng xã hội. Tuy nhiên, thực tế là nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục.

Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học. Ngoài ra, tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Thực trạng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai có thể dẫn đến tăng thất nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm – Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề.

Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học. Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Để có thể chọn được một ngành nghề phù hợp, chúng ta cần hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học.

Ngoài ra, gia đình, nhà trường và xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai. A href=”https://cned.vn/”>Việc các trường đại học phối hợp với doanh nghiệp để tổ chức các buổi chia sẻ về nghề nghiệp và định hướng cũng là yếu tố giúp các bạn trẻ đưa ra quyết định sáng suốt. Cố gắng tạo điều kiện để thế hệ trẻ trau rèn và khám phá lĩnh vực yêu thích của mình, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình trước con đường phát triển sự nghiệp của họ.

Thị trường tuyển dụng trong quý III/2025 được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà ổn định, với sự tập trung của doanh nghiệp vào việc tìm kiếm ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa cung và cầu lao động đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và giải quyết từ cả doanh nghiệp và người lao động.

Theo báo cáo Thị trường lao động quý II/2025 của Vieclam24h, hơn 72,7% người lao động bị sa thải đã chủ động tìm việc trở lại. Tuy nhiên, chỉ 24,7% trong số họ tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Đồng thời, 77,4% doanh nghiệp đánh giá rằng việc tuyển dụng trở nên khó khăn hơn so với cùng kỳ, đặc biệt là ở nhóm nhân viên chính thức và cấp trung.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn. Trong khi đó, doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng. Sự chênh lệch này đã khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở nên chông gai hơn bao giờ hết.

Bà Nguyễn Võ Minh Thư, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TPHCM, cho biết rằng hiện nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông của các doanh nghiệp tại các khu chế xuất và công nghiệp vẫn rất lớn. Tuy nhiên, nhiều công ty đang gặp khó khăn trong việc tuyển thêm lao động do hàng loạt rào cản khách quan lẫn chủ quan.

Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp, cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động. Đối với người lao động, cần duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục và chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân.

Ông Nguyễn Hoàng Thanh Chương, Giám đốc Dịch vụ Tuyển dụng, Adecco Việt Nam, nhận định thị trường tuyển dụng sẽ duy trì đà ổn định, với sự ưu tiên của doanh nghiệp đối với ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Các vị trí then chốt vẫn được chú trọng tuyển dụng, với yêu cầu cao hơn về các kỹ năng đáp ứng xu hướng tương lai, khả năng thích ứng và tính tuân thủ.

Trong bối cảnh hiện nay, việc tìm kiếm việc làm và tuyển dụng đang trở nên ngày càng khó khăn. Do đó, người lao động và doanh nghiệp cần phải có sự linh hoạt và thích nghi để có thể thích ứng với thị trường lao động đang thay đổi không ngừng.

Thị trường lao động cuối năm hiện nay đang trải qua một giai đoạn phức tạp, đan xen giữa những cơ hội và thách thức đối với cả người lao động và doanh nghiệp. Mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức, nhiều chuyên gia dự báo rằng nhu cầu tuyển dụng lao động trong các lĩnh vực khác nhau đang tăng lên. Điều này mở ra cơ hội cho người lao động tìm kiếm các vị trí việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn, phù hợp với kỹ năng và kinh nghiệm của họ.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, thị trường lao động cuối năm cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề nổi bật là khoảng cách về kỹ năng và chất lượng lao động giữa các ngành nghề và doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp đang tìm kiếm lao động có kỹ năng cao và kinh nghiệm chuyên môn, trong khi một số người lao động vẫn còn thiếu kỹ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thị trường. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư vào việc đào tạo và phát triển kỹ năng lao động.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, người lao động, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý cần có những quyết sách phù hợp. Việc phân tích và dự báo nhu cầu tuyển dụng lao động theo ngành nghề và khu vực sẽ giúp người lao động định hướng được con đường nghề nghiệp của mình. Đồng thời, các cơ quan quản lý có thể đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, thúc đẩy quá trình tuyển dụng và đào tạo lao động hiệu quả.

Ngoài ra, Tổng cục Thống kê cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin và số liệu thống kê về thị trường lao động. Dữ liệu thống kê chính xác và cập nhật giúp các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về tình hình lao động và việc làm, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt.

Tóm lại, cuối năm là giai đoạn quan trọng cho cả người lao động và doanh nghiệp trong việc tìm kiếm cơ hội và vượt qua thách thức trên thị trường lao động. Sự linh hoạt và khả năng thích ứng với thay đổi của thị trường sẽ giúp các bên liên quan đạt được mục tiêu của mình và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Cần lưu ý rằng sự phát triển của thị trường lao động cũng cần sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang tích cực triển khai các chương trình và chính sách nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động. Các chính sách này bao gồm hỗ trợ đào tạo nghề, tư vấn việc làm và các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp.

Ngày 23 tháng 7 năm 2023, tại thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tôn Đức Thắng đã phối hợp với Đại học Khoa học và Công nghệ Wroclaw (Ba Lan) và Đại học Quốc gia Chungbuk (Hàn Quốc) tổ chức hội thảo quốc tế về tính toán thông minh trong khoa học kỹ thuật (ICCIES) lần thứ nhất. Hội thảo mang chủ đề ‘Những đổi mới, tiến bộ và xu hướng trí tuệ tính toán trong khoa học kỹ thuật tương lai’. Trong bối cảnh hiện nay, ngành công nghệ đang trải qua một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI).

Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến việc cắt giảm nhân sự ở nhiều doanh nghiệp. GS-TS Costin Badica, Giám đốc Trường đào tạo tiến sĩ ‘Constantin Belea’ thuộc Đại học Craiova (Romania), cho biết AI đã tạo ra sự thay đổi đột ngột ở nhiều khía cạnh, trong đó có thị trường lao động. Từ đầu năm đến 22 tháng 7, đã có 166 công ty công nghệ trên toàn cầu tham gia vào làn sóng sa thải với 80.150 nhân sự đã bị mất việc làm.

Nhưng GS-TS Costin Badica nhấn mạnh rằng điều này không đồng nghĩa sinh viên phải đối diện với cảnh thất nghiệp sau khi tốt nghiệp. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, sinh viên cần phải tập trung nhiều hơn vào nền tảng cơ bản, từ đó hiểu rõ vấn đề và biết diễn đạt một cách rõ ràng. Đồng thời, sinh viên cần hiểu rõ và học cách làm việc với AI, cũng như sáng tạo hơn trong công việc khi những thứ vốn phức tạp giờ đều có thể được tự động hóa.

Mọi thứ rồi sẽ ổn, miễn là chúng ta học được cách thích nghi. Còn với những cơ sở giáo dục đại học, GS-TS Costin Badica cho biết nếu như trước đây trường thường tập trung dạy những kiến thức nền tảng và kỹ thuật rất chuyên sâu, thì nay phải đào tạo thêm cho sinh viên biết cách dùng AI. Điều này không chỉ áp dụng với riêng kỹ sư công nghệ thông tin, mà ngay cả khi làm việc ngoài lĩnh vực công nghệ, các bạn cũng cần được đào tạo để biết cách sử dụng AI.

GS-TS Huỳnh Văn Nam, công tác ở Trường sau Đại học Khoa học và Công nghệ tiên tiến thuộc Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST), kiêm Tổng biên tập Tạp chí quốc tế về Khoa học hệ thống và tri thức (IJKSS), cũng cho rằng sinh viên không cần phải lo lắng nhiều về thị trường lao động miễn là các bạn được đào tạo những kỹ năng cơ bản, cần thiết để thích nghi, đồng thời biết cách sử dụng AI hiệu quả cho công việc.

Nhu cầu nhân lực không quá bi quan khi Chính phủ đã thông qua chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Hội thảo ICCIES 2025 đã nhận được hơn 200 tham luận từ tác giả ở 36 quốc gia, trong đó 115 bài được chọn đăng trong 4 tập kỷ yếu của hội nghị.

Hiện nay, văn hóa tuyển dụng nhân sự đang là một phần quan trọng bị bỏ qua trong quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Hoạt động tuyển dụng thường được giao hoàn toàn cho bộ phận tuyển dụng, mà không có sự can thiệp trực tiếp từ phía lãnh đạo. Hậu quả của việc này có thể rất tiêu cực, đặc biệt là trong các trường hợp tuyển dụng nhân sự cấp cao hoặc chuyên gia trong ngành.

Trên các trang mạng xã hội và các diễn đàn đánh giá doanh nghiệp, những câu chuyện xoay quanh hoạt động tuyển dụng đã phản ánh sâu sắc văn hóa của từng doanh nghiệp. Những thông điệp mà người dùng chia sẻ có thể lan tỏa nhanh chóng và ảnh hưởng rộng rãi, thậm chí dẫn đến việc người lao động tẩy chay thương hiệu tuyển dụng của doanh nghiệp.

Đã đến lúc các doanh chủ cần nghiêm túc xem xét và đánh giá lại hoạt động tuyển dụng nhân sự trong tổ chức của mình. Quy trình tuyển dụng cần được rà soát và điều chỉnh thường xuyên để phù hợp với xu hướng và tình hình thị trường lao động hiện tại. Ngoài ra, việc đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng tuyển dụng cho nhân sự thuộc bộ phận tuyển dụng cũng cần được chú trọng.

Một sự thật đáng buồn là nhiều doanh chủ vẫn tin tưởng và ủy thác hoạt động tuyển dụng cho những người không đủ năng lực và kỹ năng cần thiết. Tuy nhiên, hoạt động tuyển dụng không phải là một quá trình “xin – cho” mà cần được thực hiện một cách chuyên nghiệp và tôn trọng.

Nghề tuyển dụng nhân sự không phải là một nghề dễ dàng để học và thực hành thành công. Ngoài kiến thức và nghiệp vụ chuyên môn, người tuyển dụng còn cần có kỹ năng, kinh nghiệm và tính cách hòa nhã. Thế nhưng, vẫn có nhiều doanh chủ chưa quan tâm đúng mức đến vấn đề này.

Một nguyên tắc bất biến trong hoạt động tuyển dụng nhân sự là “Lãnh đạo giỏi, hỏi câu hay”. Tuy nhiên, những người không đủ năng lực và kỹ năng sẽ không thể thực hiện được điều này. Những câu hỏi thiếu chuyên nghiệp và không phù hợp vẫn tiếp diễn, khiến cho buổi phỏng vấn trở nên không hiệu quả.

Tóm lại, việc xây dựng và phát triển thương hiệu tuyển dụng là rất quan trọng, nhưng điều này không dành cho những người không đủ năng lực và không ngồi vào đúng vị trí của mình. Các doanh chủ cần nghiêm túc xem xét và đánh giá lại hoạt động tuyển dụng nhân sự để đảm bảo văn hóa tuyển dụng được cải thiện và thương hiệu tuyển dụng của doanh nghiệp được nâng cao.