Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Những thách thức này bao gồm biến đổi khí hậu, dịch bệnh, tình trạng di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố. Sự tác động của các yếu tố này không chỉ dừng lại ở việc ảnh hưởng đến an ninh quốc gia mà còn gây ra những cản trở đáng kể đối với sự phát triển bền vững của các vùng DTTS.
Trước hết, biến đổi khí hậu đang gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của đồng bào DTTS. Việc thay đổi các điều kiện khí hậu dẫn đến tình trạng thiên tai thường xuyên hơn, gây thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến thu nhập và đời sống của người dân. Bên cạnh đó, dịch bệnh cũng là một thách thức lớn, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vừa qua, đã phơi bày những điểm yếu trong hệ thống y tế và năng lực phòng chống dịch bệnh tại một số vùng DTTS.
Tình trạng di cư tự do cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Nhiều người dân từ các vùng DTTS di cư đến các khu vực thành thị để tìm kiếm cơ hội việc làm, dẫn đến việc hình thành các khu slum nghèo đói và tiềm ẩn nhiều rủi ro về an sinh xã hội. Thêm vào đó, tình trạng buôn bán người và tội phạm xuyên biên giới đang ngày càng diễn biến phức tạp, nhắm vào các nhóm dân cư dễ bị tổn thương như phụ nữ và trẻ em từ các vùng DTTS.
Để giải quyết những thách thức này, đòi hỏi những chính sách đồng bộ và toàn diện, phù hợp với đặc thù của từng vùng DTTS. Các chính sách này cần tập trung vào việc bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và phát triển bền vững. Thứ nhất, cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng, dịch vụ công và năng lực y tế tại các vùng DTTS để cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng chống chịu của người dân trước các cú sốc từ bên ngoài.
Thứ hai, việc phát triển kinh tế – xã hội cần được ưu tiên, thông qua hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, phát triển du lịch cộng đồng và tạo điều kiện thuận lợi cho việc khởi nghiệp tại các vùng DTTS. Sự phát triển kinh tế không chỉ giúp giảm nghèo mà còn góp phần giữ vững an ninh quốc gia.
Thứ ba, cần tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Điều này không chỉ bao gồm việc hỗ trợ các hoạt động tái tạo rừng, phục hồi hệ sinh thái mà còn là việc nâng cao nhận thức của người dân về tác động của biến đổi khí hậu và cách thức ứng phó.
Cuối cùng, sự tham gia của cộng đồng và việc đảm bảo quyền, lợi ích của đồng bào DTTS trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách là cực kỳ quan trọng. Cần có các cơ chế và kênh thông tin để người dân có thể tham gia đóng góp ý kiến và giám sát việc thực hiện chính sách.
Nhìn chung, giải quyết những thách thức an ninh phi truyền thống tại các vùng DTTS đòi hỏi một tiếp cận toàn diện và bền vững. Bằng việc kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cho người dân, Việt Nam có thể đảm bảo ổn định, an ninh và phát triển bền vững tại các vùng DTTS, từ đó góp phần xây dựng một đất nước phát triển toàn diện và thịnh vượng.
