Khi nhắc đến các thuật ngữ như tinh dịch, tinh trùng, nước xuất tinh, chất xuất tinh, dịch xuất tinh, nhiều người thường sử dụng chúng một cách hoán đổi cho nhau. Tuy nhiên, mỗi thuật ngữ đều có ý nghĩa riêng biệt và không hoàn toàn giống nhau.
Tinh trùng là tế bào sinh sản hay còn gọi là tế bào tình dục của nam giới. Thuật ngữ ‘tinh trùng’ có thể dùng để chỉ một tế bào tinh trùng (spermatozoon) hoặc nhiều tế bào tinh trùng (spermatozoa). Chúng là những tế bào nhỏ có hình oval và đuôi dài, chỉ đo khoảng 1/20 mm chiều dài và có thể được quan sát bằng kính hiển vi.
Tinh trùng được sản xuất ở hai tinh hoàn (tinh nang). Tinh hoàn là tuyến nằm trong bìu da (túi da dưới nơi dương vật gắn vào cơ thể). Quá trình sản xuất tinh trùng bắt đầu ở tuổi dậy thì và tiếp tục trong suốt cuộc đời, tuy nhiên sẽ giảm dần từ khoảng tuổi 40. Mỗi ngày, tinh hoàn sản xuất khoảng 200 triệu tinh trùng.
Để phát triển, tinh trùng cần một phạm vi nhiệt độ từ 34-35 độ C, thấp hơn nhiệt độ cơ thể thông thường (thường từ 36 đến 37 độ C). Đó là lý do tại sao tinh hoàn nằm trong bìu da mát mẻ hơn thay vì ở trong bụng hoặc xương chậu.
Mỗi tinh trùng mang các nhiễm sắc thể, được cấu thành từ DNA và gen. Khi một tế bào tinh trùng thụ tinh với một tế bào sinh sản nữ (noãn hoặc trứng), thông tin di truyền của tinh trùng và noãn kết hợp với nhau để hình thành một phôi.
Tinh dịch là hỗn hợp của tinh trùng và dịch xuất tinh với nhau. Dịch xuất tinh được tạo ra trong các tuyến sinh dục, bao gồm túi tinh và tuyến tiền liệt. Túi tinh sản xuất một chất đặc, dạng gel giúp đông đặc tinh trùng ngay sau khi xuất tinh và cung cấp năng lượng cho tinh trùng để tồn tại trong hành trình.
Chất lỏng này có tính kiềm, ngược lại với tính axit của môi trường âm đạo, giúp bảo vệ tinh trùng. Tuyến tiền liệt tiết ra một chất lỏng loãng, màu trắng sữa với các axit giúp làm loãng tinh dịch, giúp tinh trùng tách ra khỏi cục đặc ban đầu để chúng có thể đi qua cổ tử cung và tử cung đến ống dẫn trứng.
Khi xuất tinh, chất lỏng và tinh trùng được tiết vào niệu đạo, ống hẹp chạy qua dương vật và cũng vận chuyển nước tiểu. Tại thời điểm này, chúng kết hợp thành tinh dịch. Tinh dịch bao gồm khoảng 10% tinh trùng và 90% chất lỏng từ túi tinh và tuyến tiền liệt.
Sau khi xuất tinh, tinh trùng phải đi khoảng 15 cm để đến ống dẫn trứng, nơi thường xuyên thụ tinh. Những tinh trùng nhanh nhất và khỏe mạnh nhất đi qua quãng đường này chỉ trong 30 phút.
Một dương vật cương cứng và kích thích có thể tiết ra tới 4 ml chất xuất tinh, hoàn toàn khác với tinh dịch. Chất xuất tinh được sản xuất bởi các tuyến khác – tuyến bulbourethral nhỏ nằm ngay dưới tuyến tiền liệt. Về mặt lý thuyết, chất xuất tinh không chứa tinh trùng, nhưng một nghiên cứu nhỏ đã phát hiện ra rằng chất xuất tinh của khoảng 40% đàn ông được nghiên cứu có chứa tinh trùng, mặc dù với số lượng rất nhỏ.
Tinh dịch có thể cung cấp thông tin về sức khỏe tổng thể của bạn. Thông thường, tinh dịch có màu kem trắng hoặc xám nhạt, có mùi amoniac hoặc tẩy nhẹ. Tuy nhiên, màu sắc, độ đặc và mùi của nó có thể thay đổi giữa các cá nhân và thậm chí trong các ngày khác nhau đối với cùng một người. Nếu tinh dịch có mùi khó chịu, có thể đó là dấu hiệu của nhiễm trùng và nên được kiểm tra bởi bác sĩ.
Các vấn đề liên quan đến tránh thai và vô sinh cũng có thể được đề cập thông qua việc hiểu biết về tinh dịch và tinh trùng. Cắt ống dẫn tinh là một hình thức tránh thai nam, và các thử nghiệm lâm sàng cũng đã bắt đầu cho một loại thuốc tránh thai nam tiềm năng mới ngăn chặn sản xuất tinh trùng trong tinh hoàn.
Cuối cùng, để giữ cho tinh trùng khỏe mạnh, nên ăn uống lành mạnh giàu chất chống oxy hóa, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng khỏe mạnh và không hút thuốc, sử dụng ma túy hoặc uống quá nhiều rượu.
